Ngược lại… {
Ở đây bản thảo lại mất. Đoạn dưới bắt đầu ở một trang
khác; phần đầu câu bị mất
}
… -… lúa mì đến nơi đang có nạn đói; tôi biết rõ vùng này hơn các viên
chức: tôi sẽ tự mình điều tra xem người ta cần cái gì. Và nếu Đại nhân cho
phép, tôi sẽ nói chuyện với dân ly giáo. Họ sẵn sàng nói chuyện với những
người bình thường. Biết đâu tôi chẳng có thể góp phần dàn xếp được việc
này. Các viên chức của ngài không làm được đâu; họ mà bắt tay vào thì sẽ
phải giấy đi tờ lại, và họ sẽ ngập đầu trong đống giấy tờ đến nỗi chẳng còn
thấy được việc gì nữa. Tôi sẽ không xin ngài tiền, vì trong khi người ta
đang chết đói mà mình lại nghĩ đến tư lợi thì thật là xấu hổ. Tôi có ít lúa mì
dự trữ, tôi lại đã cho lấy thêm ở Xibia về để dùng mùa hè sang năm.
- Chỉ có Chúa mới có thể đền công được cho ông vì một việc như thế,
Afanaxi Vaxiliêvits ạ. Tôi chẳng biết nói gì với ông, vì ông cũng hiểu rằng
trong những trường hợp như thế này thì lời nói hoàn toàn bất lực. Nhưng
ông cho phép tôi nói một câu về lời thỉnh cầu của ông. Liệu tôi có quyền
dìm việc này đi không, và nếu tôi dung thứ cho bọn vô lại này thì về phía
tôi có công bằng, có trung thực không?
- Thưa Đại nhân, thực tình không thể nói như thế được; huống chi trong
bọn họ có nhiều người tốt. Có những tình thế rất khó xử; đôi khi có kẻ
tưởng chừng như có tội mười mươi, nhưng xét kỹ lại thấy là không phải.
- Nhưng họ sẽ nói gì nếu tôi nhắm mắt làm ngơ? Vì về sau, trong bọn họ sẽ
có những kẻ cất đầu lên và thậm chí còn nói rằng tôi sợ họ. Những kẻ đó sẽ
là những kẻ đầu tiên khinh nhờn…
- Thưa Đại nhân, tôi xin phép được trình bày thiển ý; xin Đại nhân hãy
triệu tất cả lại, nói cho họ rõ là ngài đã biết hết mọi việc và trình bày cho họ
thấy tình cảnh của ngài như ngài vừa cho tôi được biết, rồi hỏi xem ý họ thế
nào: giá ở địa vị ngài, thì mỗi người trong bọn họ sẽ xử trí ra sao?
- Ông cho rằng họ có thể nghe theo một cảm xúc cao thượng hơn là âm
mưu, vơ vét cho đầy túi hay sao? Tôi dám chắc là họ sẽ nhạo tôi.
- Thưa Đại nhân, tôi thì không nghĩ như vậy. Con người, dù là hư hỏng, vẫn
có ý thức về công lý. Ít ra thì người Nga là như vậy, vì đối với người Do
Thái…! Không ạ, Đại nhân chẳng có gì phải giấu giếm hết. Xin ngài cứ nói
