Thế mà một ngày bà thấy trước mắt mình là một thanh niên cứng cáp, dưới
cằm có ba sợi râu mọc ngay giữa hai cái mụn. Anh ta từ cao nhìn xuống bà.
Đó là một thanh niên được nhồi nhét nào là tiếng latin, nào là tiếng Hy lạp,
nào là vẻ quyền quý và những giấc mơ hão huyền.
Sống thế nào thì bà ta chết thế ấy: trong sự ẩn dật. Ít ai nhận ra điều đó.
Con trai thì học luật ở Paris. Anh về để tang mẹ mà người ta thấy anh trẻ
trung hơn, biết hơn một ít về thủ đô cũng như khả năng ăn nói, tay cầm
chiếc gậy bằng gỗ màu sáng, đeo một chiếc vòng tuyệt đẹp, trên bờ môi là
một bộ ria mép mỏng bôi sáp theo kiểu Jaubert, mốt mới nhất! Lão già đến
nhà ông thợ mộc đặt một chiếc quan tài đẹp nhất. Lần duy nhất trong đời,
ông thợ mộc đã kết hợp gỗ cẩm lai và gỗ gụ trước khi vặn những tay cầm
bằng vàng vào. Vàng thật đấy. Rồi ông cho xây một cái hầm mộ trên đó có
dựng một bức tượng bằng đồng đang giơ tay lên trời trong khi một bức
tượng khác thì im lặng quỳ khóc: điều này không có ý nghĩa gì to tát lắm
nhưng lại ấn tượng nhất.
Đám tang xong, ông già không thay đổi thói quen của mình là mấy. Chỉ
có điều ông đã đóng ba bộ quần áo dạ đen và băng tang.
Ngày hôm sau lễ tang, người con trai lại đi Paris. Anh sẽ còn ở đó nhiều
năm nữa.
Rồi một ngày anh ta lại tái xuất. Vẻ quá nghiêm nghị và lúc này đã trở
thành kiểm sát trưởng. Đó không còn là thằng nhãi ranh đã từng ném ba
bông hoa hồng lên linh cữu của mẹ với một cái bĩu môi vừa đủ trước khi
chuồn đi ngay vì sợ nhỡ tàu. Có thể nói cái gì đó đã chia lìa anh ta với thế
giới bên trong, cái gì đó đã khiến anh ta trở thành một người phục tùng.
Nhưng chẳng ai biết gì hết.
Về sau, cảnh goá bụa không còn gây trở ngại cho anh ta nữa. Anh ta rời
xa cảnh vắng vợ đó. Tách biệt với thế giới. Tách biệt với chúng tôi. Có thể
