IX
Nhưng tôi còn muốn nói một điều khác trước khi kể về Lâu đài trong bụi
bặm và bóng tối của nó. Tôi muốn nói về Lysia Verhareine bởi vì tôi cũng
là người thường gặp cô ấy, như tất cả mọi người vậy. Thành phố chúng tôi
nhỏ đến nỗi mà những con đường đi đâu rốt cuộc cũng giao nhau. Mỗi lần
gặp cô ấy tôi đều ngả mũ chào. Cô khẽ cúi đầu chào lại, với nụ cười nở trên
môi. Mặc dầu thế, một hôm, tôi đã thấy điều gì khác trong đôi mắt cô, một
cái gì đó đứt khúc, sắc nhọn, một cái gì đó như một loạt đạn.
Hôm đó là vào ngày chủ nhật, vào những thời khắc đẹp trời, trước khi
chiều xuống, vào mùa xuân năm 1915. Không khí ngào ngạt hương hoa táo
và ngọn cây keo. Tôi biết vào ngày chủ nhật, dù cho đó là ngày đẹp trời hay
mưa như trút nước, cô giáo trẻ luôn cuốc bộ lên sườn đồi. Người ta đã cho
tôi biết điều đó. Tôi cũng thường lang thang trên đó, vai mang khẩu cạc bin
hạng nhẹ mà Edmond Gachentard, một đồng nghiệp già đã nhượng lại cho
tôi. Lão ta đã đi trồng cải bắp ở xứ Caux và chăm sóc một người đàn bà co
rúm cả đời trên một chiếc ghế lăn. Khẩu súng cạc bin này là một đồ trang
sức đẹp đẽ dành cho các bà, chỉ có một cái nòng bóng loáng như một đồng
hai mươi xu và một báng súng bằng gỗ anh đào trên đó Gachentard đã cho
khắc một câu bằng tiếng Anh: “Mày sẽ không cảm thấy gì cả”. Câu này là
dành cho con lợn lòi nhưng Gachentard sợ là nó áp dụng cho vợ mình, vào
buổi tối mà lão rầu rĩ nhìn vợ mình với đôi chân bại liệt và gương mặt u tối.
“Tôi cho anh còn hơn”, lão vừa nói vừa đưa cho tôi khẩu súng được bọc
trong một tờ báo mà trên trang nhất gương mặt của hoàng hậu Thuỵ Điển bị
nhàu nát. “Anh muốn làm gì với nó thì làm...”
Điều lão ta nói thật là lạ. Những lời nói đó làm cho tôi suy nghĩ mãi. Có
thể làm gì với một khẩu cạc bin? Trông rau diếp, chơi nhạc, đi khiêu vũ,
