la hét, nghe hắn ta la hét, thấy hắn ta lấy tay xoa đùi, hoặc xoa má, hoặc
xoa đít, chờ cho hắn ta chảy máu cũng nên, chờ cho hắn ta giơ nắm đấm ra
mà chửi, rồi hứng chịu mọi lời thoá mạ, rồi vỗ đùi, rồi cười đến mức khạc
cả mấy lá phổi ra, cười đùa thoả thuê cho đến khi nấc lên từng tiếng thô
kệch, cho đến khi không cười được nữa, chỉ mấp máy, lấy hơi, cố tìm lại sự
nghiêm túc, tìm lại sự buồn chán, trống rỗng. Bàn tay run run cầm rượu lên
uống, uống một hơi, nghĩ rằng mình chẳng to tát gì, đúng thế, chẳng là cái
thá gì, nghĩ rằng việc này sẽ không kéo dài lâu hơn được nữa, nghĩ rằng
ngày thì rất dài, phải tiếp tục cầm cự, rồi còn có những ngày khác, thêm
những ngày khác, thêm nữa, cầm chai rượu lên tu một hơi, rồi nghĩ mình
không là gì cả.
Khi rời phòng, vai tôi đụng vào đống báo làm nó đổ xuống, tạo ra tiếng
xoàng xoạc như lá khô rơi. Những tháng ngày đã mất tuột xuống chân tôi,
những năm tháng chết chóc, những bi kịch xa vời cũng thế. Và trong tất cả
những thứ đó, cái tên của Matziev, những cái chữ to tướng làm đầu đề cho
một bài báo ngắn in phía trên, đã đập vào mắt tôi.
Sự cố xảy ra năm 1894, vào một ngày tháng 12. Đúng hơn là vào một
buổi tối: trung uý Isodore Matziev, trong tờ báo người ta viết như vậy, tôi
chỉ ghi lại thôi, trung uý Isodore Matziev “trước một hội nghị nhóm họp tại
phòng trong của một tiệm cà phê đã tuyên bố rằng mình tin vào sự vô tội
của đại uý Dreyfus. Cả hội trường trong đó thành phần chủ yếu là những
người hoạt động công đoàn và những người theo đảng cộng sản vỗ tay tán
thưởng. Matziev, trong bộ quân phục, cũng đã nói thêm là anh xấu hổ vì ở
trong một quân đội chuyên bỏ tù những người đúng đắn và thả lỏng những
kẻ phản bộ thực sự”. Bài báo thuật lại rằng đám đông đã nhiệt liệt hoan hô
Matziev, nhưng sự cỗ vũ này đã bị gián đoạn khi cảnh sát hiến binh đến, bắt
bớ một số người trong đó có ông ta và đã phải dùng dùi cui để dẹp loạn. Bị
xem như là “kẻ xúi giục làm loạn, kẻ phá vỡ quy tắc im lặng, kẻ đã có
những lời lẽ làm nhơ bẩn danh dự của quân đội Pháp, trung uý Matziev hai
ngày sau đã phải ra tòa án quân sự, bị cấm túc trong thời gian sáu tháng”.
