truyện, Rousseau cũng nói rằng nếu có lúc ông “điểm tô đôi chút một
cách vô thưởng vô phạt, thì chỉ để bổ khuyết một chỗ trống do thiếu trí
nhớ mà thôi”. Mở đầu phần Hai, ông cho biết sẽ không có lại được
những giấy tờ, tư liệu để bổ sung cho ký ức và “chỉ còn một hướng
dẫn viên trung thành có thể trông cậy, đó là những tình cảm tiếp nối
biểu thị tính liên tục của con người tôi, và qua chúng mà biểu thị tính
liên tục của những biến cố từng là nguyên nhân hay kết quả của
chúng”. Ông cũng nhận thức rằng ký ức cảm tính sẽ lựa chọn theo
cách của nó “chỉ thuật lại với tôi duy nhất những điều thú vị”, và sau
này ông khẳng định sự thực chủ quan, sự thực nội tâm ấy “đáng trọng
hơn sự kiện gấp trăm lần”
.
Phong phú và đa nghĩa, kể từ khi xuất bản (phần Một năm 1782,
phần Hai năm 1789) cho đến nay, Những lời bộc bạch không ngừng là
đối tượng cho những phương pháp tiếp cận khác nhau. Nhiều điều
được cách đọc phân tâm học khai thác: việc Jean-Jacques ra đời khiến
người mẹ thiệt mạng, tình của người cha với yêu thương và oán trách
hòa trộn, khoái cảm của chú bé lên mười nhận sự trừng phạt từ bàn tay
cô gái ba mươi tuổi, hành vi ác với Marion bắt nguồn từ cảm nghĩ trìu
mến... Cách đọc xã hội học chú trọng đến hoàn cảnh kinh tế, địa vị
giai cấp, khi lý giải thái độ kiên quyết khước từ ân huệ của triều đình,
lựa chọn sự thanh bần và tự do, khi phân tích những ý tưởng sắc sảo,
cũng như những điều cực đoan, hoặc mâu thuẫn trong các luận điểm
của Rousseau. Cậu thiếu niên Jean-Jacques nghĩ về sự cách biệt với
người anh họ thân thiết, từ khi mình làm thợ học việc “anh là một cậu
con trai của chốn cao sang; tôi, gã học việc còm, tôi chỉ còn là một
thằng bé của Saint-Gervais, giữa chúng tôi không còn sự ngang hàng
nữa...”, và hơn hai mươi năm sau, nhà văn viết cho bà De Francueil
“chính đẳng cấp của những người giàu, chính đẳng cấp của bà lấy cắp
của đẳng cấp chúng tôi miếng ăn cho các con tôi”, với các nhà phê
bình chú trọng đến ngôn ngữ, phong cách, ba bản thảo chép tay Những
