các bản nhạc của ông mà ông muốn đem theo, điều này không dễ: đó
là một hòm khá to và rất nặng, không thể cắp dưới nách được.
Má làm điều mà chắc tôi làm và tôi sẽ còn làm nếu ở địa vị của
Má. Sau nhiều cố gắng vô hiệu để giữ ông lại, thấy ông dù thế nào
cũng cương quyết ra đi, bà quyết định giúp đỡ ông tất cả những gì bà
có thể. Tôi mạo muội cho rằng bà phải làm như vậy. Có thể nói là ông
Le Maître đã chuyên tâm phục vụ bà. Hoặc về những gì liên quan đến
nghệ thuật của ông, hoặc về những gì liên quan đến việc chăm sóc bà,
ông hoàn toàn nghe theo mệnh lênh của bà, và tấm chân tình khi thực
hiện mệnh lệnh đem lại cho sự ân cần của ông một giá trị mới mẻ. Vậy
là bà chỉ trả lại một người bạn, trong một thời cơ cốt yếu, điều người
ấy đã làm cho bà một cách lẻ tẻ từ ba bốn năm nay: nhưng bà có một
tâm hồn mà, để làm trọn những nghĩa vụ như thế, không cần phải nghĩ
rằng đối với mình đó là nghĩa vụ. Bà sai gọi tôi tới, ra lệnh cho tôi đi
theo ông Le Maître, ít ra cũng đến tận Lyon, và giúp việc ông lâu
chừng nào ông còn cần đến tôi. Về sau bà đã bộc lộ với tôi là niềm
mong muốn đưa tôi đi xa Venture đã góp nhiều phần vào sự thu xếp
này. Bà hỏi ý kiến Claude Anet, gia nhân trung thành, về việc chuyên
chở chiếc hòm. Ý của anh là, thay vì thuê tại Annecy một con vật chở
đồ, khiến chúng tôi thế nào cũng bị phát hiện, cần phải đợi đêm
xuống, vác hòm đi một quãng đường nào đó, rồi thuê lừa tại một làng
để chở hòm đến Seyssel, tại đây, do đã ở trên đất Pháp, chúng tôi
không còn gặp nguy hiểm nào nữa. Ý kiến này được nghe theo; chúng
tôi ra đi ngay tối hôm ấy vào bảy giờ; và má, lấy cớ trả chi phí cho tôi,
khiến túi tiền nhỏ bé của mèo con tội nghiệp thêm một khoản chẳng
phải là vô ích. Claude Anet, bác làm vườn và tôi, cố vác cái hòm đến
ngôi làng đầu tiên, tại đó một con lừa thay thế chúng tôi; và ngay đêm
ấy chúng tôi đi đến Seyssel.
Chắc tôi đã nhận xét rằng có những thời gian tôi rất ít giống với
bản thân, đến mức mọi người có thể tưởng tôi là một người khác, với
tính cách hoàn toàn đối lập. Các vị sẽ thấy một thí dụ về điều đó. Ông
