chẳng vì lợi ích, chẳng vì thích nghi; tôi yêu bà vì tôi được sinh ra để
yêu bà. Khi tôi phải lòng người nào khác, tôi có lãng đi, tôi thú nhận
như vậy, và tôi nghĩ đến bà ít thường xuyên hơn; nhưng tôi nghĩ đến
bà với cùng một niềm vui, và, phải lòng hay không phải lòng, chẳng
bao giờ tôi nghĩ ngợi về bà mà không cảm thấy rằng mình không thể
có hạnh phúc thực sự trong đời khi phải xa cách bà.
Từ rất lâu không được tin tức của bà, tôi vẫn không bao giờ nghĩ
là mình mất hẳn bà, cũng chẳng nghĩ là bà có thể quên mình. Tôi tự
nhủ: Sớm hay muộn bà sẽ biết là mình đang lang thang, và sẽ cho
mình một tín hiệu nào đó; tôi sẽ gặp lại bà, tôi tin chắc như vậy. Trong
khi chờ đợi, thật êm dịu đối với tôi khi được ở quê hương của bà, được
đi qua những đường phố bà từng đi qua, trước những ngôi nhà bà từng
cư ngụ, và tất cả đều do phỏng đoán, vì một trong những điều kỳ quặc
ngu xuẩn của tôi là không dám hỏi thăm về bà cũng chẳng dám nói ra
tên bà nếu không tuyệt đối cần thiết. Tôi thấy dường như khi nói tên
bà là tôi đã nói tất cả những gì bà khơi gợi trong tôi, là miệng tôi bộc
lộ bí mật của lòng tôi, là tồi đã làm bà liên lụy theo cách nào đó. Thậm
chí tôi cho rằng xen vào đó có đôi chút sợ hãi người ta nói xấu về bà
với mình. Người ta đã nói nhiều về bước đi của bà, và nói đôi chút về
cách xử sự của bà. Vì sợ người ta nói điều mình không muốn nghe, tôi
thích họ đừng nói gì hết còn hơn.
Vì học trò chẳng khiến tôi bận rộn lắm, và thành phố quê hương
bà chỉ cách Lausanne bốn dặm, tôi dạo chơi một chuyến tại đó hai ba
ngày, suốt thời gian ấy niềm xúc động êm đềm nhất không hề rời tôi.
Cảnh hồ Genève và những dải bờ tuyệt vời bao giờ cũng có một sức
hấp dẫn đặc biệt trong mắt tôi, mà tôi không thể lý giải, và nó không
chỉ liên quan đến vẻ đẹp của quang cảnh, mà đến cái gì đó lý thú hơn
khiến tôi cảm kích và mềm lòng. Lần nào đến gần miền Vaud, tôi cũng
có một ấn tượng bao gồm hồi ức về bà De Warens, người ra đời tại đó,
về cha tôi người sinh sống tại đó, về cô De Vulson, người đã có tại đó
những hoa trái đầu mùa của con tim tôi, về nhiều chuyến đi thú vị của
