phỏng đoán xem công việc ấy có thể là cái gì, và quả thực phải đoán
thì may ra mới trúng. Tôi có đủ tiền để đi đường một cách thuận tiện,
cô Du Châtelet muốn tôi kiếm một con ngựa; tôi không thể đồng ý, và
tôi đúng: nếu làm vậy tôi sẽ mất cái thú của cuộc hành trình đi bộ cuối
cùng trong đời; vì tôi không thể dùng cái tên này để gọi những chuyến
du lãm sang các vùng lân cận mà tôi thường thực hiện trong thời gian
tôi ở Môtiers.
Một điều thật kỳ lạ là trí tưởng tượng của tôi chẳng bao giờ dâng
cao một cách dễ chịu hơn là khi tình trạng của tôi ít dễ chịu nhất, và
ngược lại trí tưởng tượng ấy kém tươi vui khi mọi sự đều tươi vui
quanh tôi. Cái đầu óc ương ngạnh của tôi không thể phục tòng sự vật.
Nó không thể làm đẹp thêm, nó muốn sáng tạo. Những vật thể có thật
tự biểu hiện trong đó nhiều lắm là như chúng vốn thế; nó chỉ biết tô
điểm cho những vật thể tưởng tượng. Nếu tôi muốn biểu hiện mùa
xuân, thì tôi phải đang ở mùa đông; nếu tôi muốn miêu tả một phong
cảnh đẹp, thì tôi phải ở giữa những bức tường; và tôi đã nói hàng trăm
lần là nếu như bị giam vào ngục Bastille, tôi sẽ tạo nên ở đó bức tranh
về tự do. Từ Lyon ra đi tôi chỉ nhìn thấy một tương lai dễ chịu, tôi rất
hài lòng, và hoàn toàn có lý do để hài lòng, khác hẳn với khi từ Paris
ra đi, thật ít hài lòng. Tuy nhiên, suốt chuyến đi này, tôi không hề có
những mơ màng tuyệt diệu đã theo tôi trong chuyến đi kia. Tôi có cõi
lòng thanh thản, nhưng chỉ thế thôi. Tôi cảm động tiến đến gần bà bạn
xuất chúng mà mình sắp gặp lại. Tôi nếm trước, nhưng không say sưa,
niềm vui thích được sống bên bà: tôi vẫn luôn chờ đợi điều đó; cứ như
thể không có gì mới mẻ xảy ra với tôi. Tôi lo lắng về việc mình sẽ
làm, cứ như thể việc đó rất đáng lo lắng. Các ý tưởng của tôi thuần
hòa và êm dịu, không thần tiên và mê hồn. Mọi vật tôi đi qua đều
khiến tôi chú ý; tôi lưu tâm đến phong cảnh; tôi để ý tới cây cối, nhà
cửa, sông suối; tôi suy xét khi ở các ngã ba ngã tư, tôi sợ lạc đường, và
tôi không hề bị lạc. Nói tóm lại, tôi không còn ở thiên đường nữa, tôi
