những hành động trong đời mình, và khi tôi đã thoát khỏi những động
cơ ít hợp lý từng lôi cuốn mình.
Đấy hầu như là lần duy nhất chỉ nghe theo thiên hướng mà tôi
không thấy mong đợi của mình bị thất vọng, sự tiếp đón thoải mái,
tâm tính dễ kết giao, tính tình dễ dãi của dân cư trong vùng khiến tôi
thấy việc giao thiệp trong xã hội là dễ chịu, và sự ưa thích giao thiệp
của tôi khi đó đã chứng tỏ rõ với tôi rằng nếu như tôi không thích sống
giữa mọi người, thì do lỗi ở tôi ít hơn là lỗi ở họ.
Đáng tiếc là người Savoie không giàu có, hoặc có lẽ sẽ đáng tiếc
nếu họ giàu có, vì cứ như họ vốn thế, thì đó là những người tốt nhất và
dễ giao du nhất mà tôi từng biết. Nếu có một thành phố nhỏ trên thế
gian nơi người ta hưởng vị ngọt ngào của cuộc sống trong một sự giao
tiếp thú vị và tin cậy, thì đó là Chambéry. Giới quý tộc trong tỉnh, tập
trung tại đây, chỉ có tài sản đủ để sống; họ không có đủ của cải để
thành đạt; và do không thể đi theo con đường tham vọng, bất đắc dĩ họ
phải theo lời khuyên của Cinéas
. Họ cống hiến tuổi trẻ cho chức
nghiệp quân sự, sau đó trở về sống tuổi già êm ả ở nhà mình. Danh dự
và lý trí chủ trì sự phân chia này. Phụ nữ đều xinh đẹp, và có thể
không cần xinh đẹp; họ có tất cả những gì có thể tăng giá trị cho nhan
sắc, thậm chí thay thế nhan sắc. Thật kỳ lạ là do nghề nghiệp nên gặp
rất nhiều thiếu nữ, tôi nhớ là không thấy ở Chambéry một cô nào
không khả ái. Mọi người sẽ bảo rằng tôi sẵn lòng thấy họ như vậy, và
có thể mọi người có lý; nhưng tôi chẳng cần bịa đặt trong chuyện này.
Quả thực, tôi không thể nhớ lại các nữ sinh trẻ tuổi của mình mà
không thích thú. Giá mà tôi có thể, khi nêu lên ở đây những cô học trò
dễ thương nhất, đem được họ, và tôi cùng với họ, trở về lứa tuổi hạnh
phúc của chúng tôi khi đó, ở những khoảnh khắc vừa êm đềm vừa thơ
ngây tôi đã trải qua bên họ! Học sinh đầu tiên là cô De Mellarède, láng
giềng của tôi, em gái của học trò ông Gaime. Đó là một thiếu nữ tóc
nâu rất linh hoạt, nhưng là một sự linh hoạt ngọt ngào, đầy duyên
dáng, và không khinh suất, cô hơi gầy, như phần đông các thiếu nữ ở
