trí tôi nỗi hổ thẹn nho nhỏ của tôi trước đó; và mười hai hay mười lăm
năm sau, gặp gỡ ông tại nhiều nhà ở Paris, nhiều lần tôi định nhắc lại
với ông mẩu chuyện nhỏ ấy, và để ông thấy rằng tôi vẫn còn nhớ.
Nhưng thời gian này ông đã không nhìn thấy nữa: tôi sợ khơi lại trong
ông những tiếc nuối khi nhắc nhở cách ông từng biết sử dụng con mắt,
thế là tôi nín lặng.
Tôi đang chạm đến thời điểm bắt đầu kết nối cuộc sống đã qua
của tôi với cuộc sống hiện tại. Một vài tình bạn thời ấy, kéo dài đến
thời bây giờ, đã thành rất quý giá với tôi. Những tình bạn này thường
làm cho tôi tiếc nuối thuở hàn vi hạnh phúc khi những người tự nhận
là bạn đúng là bạn và yêu mến tôi vì tôi, thuần túy do thiện tâm, không
do lòng tự đắc là giao du với một người có tiếng, hoặc do mong muốn
thầm kín như vậy thì tìm được nhiều cơ hội hơn để làm hại người đó.
Chính thời gian này tôi bắt đầu quen ông bạn già Gauttecourt
, người
vẫn luôn còn lại với tôi, mặc dù người ta đã cố gắng cướp ông đi của
tôi. Vẫn luôn còn lại ư! Không. Than ôi! Tôi vừa mất ông. Nhưng ông
chỉ ngừng yêu tôi khi ngừng sống, và tình bạn của chúng tôi chỉ kết
thúc cùng với ông. Ông De Gauffecourt là một trong những con người
đáng mến nhất từng có trên đời. Không thể nhìn thấy ông mà không
yêu mến ông, và không thể sống cùng ông mà không gắn bó với ông
hoàn toàn. Cả đời tôi chưa từng thấy một diện mạo nào cởi mở hơn,
vồn vã hơn, thanh thản hơn, biểu lộ nhiều tình cảm và trí tuệ hơn,
khiến người ta tin cậy hơn. Cho dù người ta có thể dè dặt đến đâu,
ngay lần đầu gặp ông, người ta không sao ngăn nổi mình thân mật với
ông như thể quen ông đã hai chục năm, và tôi, hết sức khó khăn mới
thoải mái được với những gương mặt mới, tôi thoải mái với ông ngay
từ khoảnh khắc đầu tiên. Giọng nói, âm điệu, lời lẽ của ông hoàn toàn
hợp với diện mạo. Âm thanh trong trẻo, đầy đặn, vang, một giọng
trầm sang sảng và sắc, rõ bên tai và ngân lên trong lòng. Không thể có
được một tính tình vui vẻ thuần hòa hơn và dịu dàng hơn, có được
phong vận chân thực hơn và giản dị hơn, những tài năng tự nhiên hơn
