tôi về vấn đề kia, và tôi theo dõi chúng dễ dàng hơn mà không cần
nghỉ ngơi. Tôi lợi dụng điều quan sát này trong kế hoạch học tập, và
xen lẫn thật nhiều vấn đề thành thử bận rộn suốt ngày mà không bao
giờ mệt mỏi. Quả thật việc đồng áng và việc nhà là những sự giải
khuây hữu ích; nhưng với nhiệt tình đang tăng tiến, chẳng bao lâu tôi
tìm ra cách sắp xếp được ở đó cả thời gian cho học tập, và làm hai việc
cùng một lúc, chẳng nghĩ rằng mỗi việc vì thế mà kém suôn sẻ.
Trong biết bao tiểu tiết khiến tôi thích thú và nhiều khi làm độc
giả chán ngấy, tôi vẫn có một sự thận trọng mà độc giả không mấy ngờ
đến, nếu như tôi không chú ý báo trước. Chẳng hạn như ở đây, tôi vui
sướng nhớ lại mọi thể nghiệm khác nhau để phân phối thời gian sao
cho mình tìm được đồng thời nhiều thú vị và nhiều lợi ích hết mức có
thể; và tôi có thể nói rằng thời gian ấy, khi tôi sống ẩn dật và vẫn đang
ốm, là thời gian tôi ít nhàn rỗi và ít buồn chán nhất trong cuộc đời
mình. Hai hoặc ba tháng trôi qua như vậy, trong việc thăm dò chiều
hướng của tâm trí mình, và trong việc vui hưởng, giữa thời tiết đẹp
nhất của năm và tại một nơi chốn được thời tiết ấy biến thành cảnh
thần tiên, vui hưởng phong vị quyến rũ của cuộc sống mà mình cảm
nhận rất rõ giá trị, phong vị quyến rũ của một mối giao tiếp vừa tự do
thoải mái vừa êm dịu, nếu có thể gọi một sự hợp nhất hoàn hảo đến
như thế bằng cái tên giao tiếp, và phong vị của những kiến thức đẹp đẽ
mình định lĩnh hội; vì với tôi cứ như thể mình đã am hiểu chúng, hay
còn hơn thế nữa, bởi thú vui học tập tham dự rất nhiều vào hạnh phúc
của tôi.
Cần phải bỏ qua những thử nghiệm này, tất cả đối với tôi đều là
lạc thú, nhưng quá đơn giản nên không giải thích được. Một lần nữa,
hạnh phúc đích thực không tự miêu tả, nó tự cảm nhận, và càng ít tự
miêu tả được bao nhiêu thì càng tự cảm nhận rõ hơn bấy nhiêu, vì nó
không phải là một sự ngẫu hợp các tình huống mà là một trạng thái
thường trực. Tôi hay tự lặp lại, nhưng tôi sẽ tự lặp lại nhiều hơn nữa
nếu như một điều đến với tâm trí tôi bao nhiêu lần là tôi kể bấy nhiêu
