những cuộc trò chuyện khiến chúng tôi cảm nhận rõ hơn sự ngọt ngào
êm ả của cách sống ấy. Tôi còn một gia đình nhỏ nữa ở cuối vườn: đó
là những con ong. Ít khi tôi quên đến thăm chúng, và Má thường đi
cùng tôi; tôi rất quan tâm đến công việc của chúng; tôi vô cùng vui
thích nhìn chúng đi kiếm ăn về, những chiếc càng bé nhỏ đôi khi mang
nặng trĩu đến mức chúng di chuyển khó khăn. Những ngày đầu, vì tò
mò nên tôi thiếu cẩn thận, và chúng đốt tôi hai ba lần; nhưng sau đó
chúng tôi quen với nhau đến mức tôi có lại gần đến mấy, chúng cũng
để yên, và dù các tổ ong sẵn sàng chia đàn có đông đến mấy, đôi khi
chúng vây quanh tôi, đậu trên tay, trên mặt tôi, không một con nào đốt
tôi bao giờ hết. Tất cả các con vật đều ngờ vực con người, và chúng
không lầm; nhưng một khi chắc chắn rằng con người không muốn hại
chúng, thì niềm tin của chúng lớn đến mức phải quá ư dã man mới lạm
dụng niềm tin ấy.
Tôi trở lại với sách vở: nhưng công việc buổi chiều của tôi mang
tên là lao động và học tập thì không đúng bằng giải trí và vui chơi. Tôi
không bao giờ chịu được sự chuyên cần của thư phòng sau bữa trưa,
và nói chung bất kỳ sự vất vả nào cũng cực nhọc với tôi trong cái nóng
ban ngày. Tuy thế tôi vẫn bận rộn, nhưng không gò bó và gần như
không có quy củ, bận đọc mà không học. Môn tôi chuyên chú nhất là
lịch sử và địa lý; và bởi việc này không đòi hỏi trí não phải tập trung
cố gắng, nên tôi có tiến bộ trong chừng mực trí nhớ kém của mình cho
phép. Tôi muốn nghiên cứu cha Pétau
, và tôi chìm sâu vào bóng tối
của niên đại học; nhưng tôi chán ngán phần bình luận chẳng có bờ
không có đáy và tôi ưu ái sự đo lường chính xác thời gian và sự vận
hành của các thiên thể. Thậm chí tôi có thể ham thích thiên văn học
nếu như có dụng cụ nhưng tôi đành bằng lòng với vài nguyên lý rút
trong sách và vài quan sát thô thiển nhờ một thiên lý kính, chỉ để biết
trạng huống chung của bầu trời: vì con mắt cận thị không cho phép tôi
nhìn được khá rõ các vì tinh tú bằng mắt thường. Về vấn đề này tôi
còn nhớ một sự cố mà hồi ức nhiều khi khiến tôi bật cười. Tôi đã mua
