mà tôi thấy đúng từng chữ trong báo: sự thiếu trung thực mà tôi đã
muốn xui đại sứ than phiền, song vô hiệu. Mục đích của tôi, khi nói về
sự sách nhiễu này trong công văn, là lợi dụng sự tò mò của họ để làm
họ sợ và khiến họ thả con tàu; vì nếu phải chờ đợi công văn phúc đáp
của triều đình, thì thuyền trưởng sạt nghiệp trước khi công văn đến.
Tôi làm hơn nữa, tôi đến con tàu để chất vấn đoàn thủy thủ. Tôi đưa tu
sĩ Patizel, bí thư lãnh sự quán, đi cùng, anh ta chỉ miễn cưỡng mà đến;
vì tất cả những con người tội nghiệp ấy rất sợ làm mất lòng nghị viện!
Không lên được tàu vì lệnh cấm, tôi ở lại thuyền, và lập biên bản tại
đó, chất vấn lớn tiếng và lần lượt tất cả những người trong thủy thủ
đoàn, và hướng các câu hỏi sao cho thu được những câu trả lời có lợi
cho họ. Tôi muốn khuyến khích Patizel tự mình chất vấn và lập biên
bản, điều này quả thực thuộc về nghề của anh hơn là nghề của tôi. Anh
nhất định không đồng ý, không nói một lời và chỉ phần nào muốn ký
vào biên bản sau tôi. Tuy nhiên việc làm hơi táo bạo này thành công
tốt đẹp và con tàu được giải phóng trước công văn phúc đáp của bộ
trưởng rất lâu. Thuyền trưởng muốn biếu xén tôi. Tôi không giận, vỗ
vai ông ta mà bảo: “Thuyền trưởng Olivet này, anh cho rằng con
người không nhận của người Pháp một thuế thông hành mà người đó
thấy đã xác lập rồi, lại là kẻ bán cho người Pháp sự bảo hộ của nhà
vua hay sao?” Ông ta muốn ít ra cũng đãi tôi một tiệc trưa trên tàu, tôi
nhận lời và dẫn theo viên bí thư sứ quán Tây Ban Nha, tên là Carrio,
người có tài trí và rất dễ mến, sau đó làm bí thư sứ quán tại Paris và
đặc phái viên ngoại giao, tôi liên kết thân thiết với anh, theo gương hai
đại sứ của chúng tôi.
Trong khi làm mọi điều tốt mà mình có thể, một cách hoàn toàn
vô tư bất vụ lợi, thật may mắn nếu như tôi biết đưa vào tất cả những
tiểu tiết lặt vặt đó đủ trật tự và sự chú ý để không bị lừa bịp và giúp
người khác mà thiệt hại cho mình! Nhưng trong những chức vụ như
chức vụ tôi đang nắm giữ, ở đó những lỗi nhỏ nhặt nhất cũng đều có
hậu quả, tôi tận lực chú ý để khỏi phạm những lỗi hại đến công việc;
