một tình cảm khác êm ái hơn. Tại Venise tôi đã làm quen với một
người xứ Basque, bạn của Carrio anh bạn tôi, và xứng đáng là bạn của
bất kỳ người tốt nào. Chàng trai dễ mến này, có thiên tư cho mọi tài
năng và mọi đức tính, vừa đi chu du quanh nước Ý để hấp thụ khiếu
thưởng thức mỹ thuật; và không nghĩ ra điều gì để lĩnh hội thêm nữa,
anh định về thẳng quê hương. Tôi bảo anh rằng nghệ thuật chỉ là sự
giải lao cho một thiên tài như thiên tài của anh, vốn được tạo ra để trau
dồi các môn khoa học; và tôi khuyên anh, để thấy ưa thích khoa học,
hãy du lịch và lưu trú sáu tháng tại Paris. Anh tin tôi và đi Paris. Khi
tôi tới Paris thì anh đang ở đó và đợi tôi. Nơi anh ở quá rộng đối với
anh, anh mời tôi sử dụng một nửa; tôi nhận lời. Tôi thấy anh đang
nhiệt thành với những tri thức cao siêu. Không điều gì vượt quá tầm
của anh; anh đọc ngấu nghiến và lĩnh hội tất cả một cách nhanh chóng
phi thường. Anh cảm ơn tôi xiết bao vì đã cung cấp thức nuôi dưỡng
ấy cho trí não anh, bị nhu cầu hiểu biết dằn vặt mà bản thân anh chẳng
ngờ! Tôi tìm thấy ở tâm hồn mạnh mẽ ấy bao nhiêu là kho báu tri thức
và đức độ! Tôi cảm nhận đây là người bạn mà tôi cần: chúng tôi thành
thân thiết, sở thích của chúng tôi không giống nhau; chúng tôi luôn
tranh cãi. Cả hai đều ngoan cố, chúng tôi chẳng bao giờ đồng ý về
điều gì hết. Sự tình như thế song chúng tôi không thể rời nhau; và,
trong khi phản đối nhau không ngừng, chẳng ai trong hai người muốn
giá như người kia khác đi.
Ignatio Emanuel de Altuna là một trong những con người hiếm
hoi mà chỉ riêng Tây Ban Nha sản sinh, và sản sinh quá ít cho vinh
quang của đất nước. Anh không có những đam mê dữ dội mang tính
dân tộc, thường thấy ở đất nước anh. Ý tưởng báo thù không thể đi
vào trí óc anh cũng như ham muốn không thể đi vào lòng anh. Anh
quá tự tôn nên không hằn thù, và tôi thường nghe anh nói một cách rất
bình tĩnh rằng một con người trần thế không thể nào xúc phạm được
tâm hồn anh. Anh phong nhã song không đa tình. Anh chơi đùa với
phụ nữ như với những đứa trẻ xinh xắn. Anh vui vẻ với tình nhân của
