đầu tiên. Những ai đã xem buổi diễn này hẳn còn nhớ; vì hiệu quả của
nó là độc nhất vô nhị.
Ngay tối hôm ấy, công tước D’Aumont nhắn tôi ngày mai có mặt
tại lâu đài vào mười một giờ, và công tước sẽ tiến cử tôi trước Đức
Vua. Ông De Cury, người báo tin này, nói thêm rằng họ cho là có một
khoản trợ cấp, và Đức Vua muốn đích thân thông báo với tôi.
Ai tin được rằng cái đêm tiếp theo một ngày huy hoàng đến thế
lại là một đêm lo âu và phân vân đối với tôi? Ý nghĩ đầu tiên, sau ý
nghĩ về sự tiến cử, là về nhu cầu thường xuyên phải ra ngoài, cái nhu
cầu làm tôi khổ sở rất nhiều ngay tối hôm ấy khi xem kịch, và ngày
mai có thể hành tôi, khi tôi ở trong hành lang hay các sảnh của Đức
Vua, giữa tất cả những bậc quyền quý, chờ đợi Hoàng thượng đi qua.
Cái tật này là nguyên nhân chính khiến tôi xa lánh các nhóm hội họp,
và ngăn cản tôi đến giam mình tại nhà các phụ nữ. Chỉ nghĩ đến tình
trạng mà nhu cầu này có khả năng gây ra cho mình đã có thể khiến tôi
lâm vào tình trạng ấy đến mức muốn xỉu, trừ phi xảy ra một vụ tai
tiếng mà tôi thà chết còn hơn. Chỉ những người từng trải tình trạng
này mới ước lượng được nỗi kinh hãi trước nguy cơ lâm vào cảnh đó.
Sau đấy tôi hình dung mình đứng trước Đức Vua, được giới thiệu
với Hoàng thượng, ngài hạ cố dừng bước và nói với tôi. Chính ở chỗ
này cần phải xác đáng và nhanh trí để mà ứng đáp. Tính rụt rè đáng
nguyền rủa, khiến tôi bối rối trước người lạ tầm thường nhất, liệu có
rời bỏ tôi trước Vua nước Pháp, hoặc liệu có cho phép tôi chọn đúng
ngay tức khắc điều cần nói? Tôi muốn vẫn không bỏ thái độ và giọng
điệu nghiêm trang mình đã theo, song lại tỏ ra cảm kích trước vinh dự
được một quốc vương quan trọng đến thế ban cho. Cần phải để một
chân lý nào đó lớn lao và hữu ích được bao hàm trong một lời ngợi ca
hay và đích đáng. Để chuẩn bị trước một câu ứng đáp tài tình, cần dự
liệu đúng điều nhà vua có thể nói với tôi; và tôi tin chắc rằng sau đó
trước mặt nhà vua mình chẳng nhớ ra được một từ nào của những điều
