chúng, tôi thấy chúng có vẻ thích hợp để đưa ra một chế độ bên ngoài,
chế độ này, thay đổi tùy theo các hoàn cảnh, có thể đặt hoặc duy trì
tâm hồn trong trạng thái thuận lợi nhất cho đức độ. Ta sẽ cứu lý trí
thoát được bao nhiêu lầm lạc, ta sẽ ngăn cản được bao nhiêu tật xấu
nảy sinh nếu ta biết cách buộc tổ chức sinh vật phải giúp đỡ trật tự tinh
thần mà nó rất hay làm nhiễu loạn! Các khí hậu, các mùa, các âm
thanh, các màu sắc, bóng tối, ánh sáng, các môi trường, các thức ăn,
tiếng ồn, sự thinh lặng, sự vận động, sự an tĩnh, tất cả đều tác động
đến bộ máy của chúng ta, và đến tâm hồn chúng ta; do đó, tất cả đều
cung cấp cho ta hàng ngàn cách nắm bắt gần như chắc chắn, để điều
khiển ngay từ nguồn cội những cảm nghĩ mà chúng ta tự để bị chi
phối. Đó là ý tưởng cơ bản mà tôi đã phác thảo trên giấy, mà tôi hy
vọng sẽ hiệu quả đối với những người có thiên tư tốt, vốn thành thật
yêu mến đức độ, nên cảnh giác với sự yếu đuối của bản thân, một hiệu
quả càng chắc chắn hơn vì tôi thấy dễ viết ra một cuốn sách thú vị khi
đọc, cũng như thú vị khi sáng tác. Tuy nhiên tôi đã làm việc rất ít cho
tác phẩm này, mà nhan đề là Đạo lý mang tính cảm giác, hay là Thuyết
duy vật của hiền nhân. Những sự sao nhãng, mà mọi người sẽ sớm
biết nguyên nhân, cản trở tôi lưu tâm đến công trình, và mọi người
cũng sẽ biết được số phận của phác thảo này như thế nào, nó liên quan
đến số phận của tôi sát gần hơn là vẻ bên ngoài.
Ngoài tất cả những điều đó, từ ít lâu nay tôi ngẫm nghĩ về một
phương pháp giáo dục, mà bà De Chenonceaux, run sợ cho con trai vì
sự giáo dục của ông chồng, đã yêu cầu tôi lưu ý
. Uy lực của tình bạn
khiến cho vấn đề này được tôi quan tâm hơn tất cả các vấn đề khác,
mặc dù bản thân nó ít hợp với sở thích của tôi. Bởi thế trong tất cả các
đề tài tôi vừa nói tới, đó là đề tài duy nhất được tôi tiến hành đến cùng.
Mục đích tôi đề ra cho mình, trong khi thực hiện công trình, dường
như khiến tác giả đáng được một vận số khác. Nhưng ta đừng nói
trước ở đây về vấn đề đáng buồn ấy. Tôi sẽ bắt buộc phải nói đến nó
trong phần sau của văn phẩm này.
