vì thế mà có tác dụng hơn. Tôi biết họ gán cho tôi những điều nham
hiểm ghê gớm, mà không bao giờ nghe được những điều nham hiểm
ấy gồm những gì. Tất cả những gì tôi có thể suy ra từ tiếng đồn của
công chúng cho thấy dư luận quy vào bốn trọng tội chủ yếu: 1- việc ẩn
cư tại miền quê; 2- mối tình với bà D’Houdetot; 3- từ chối tháp tùng
bà D’Épinay đến Genève; 4- ra khỏi Ermitage. Nếu họ thêm vào đó
những điều than phiền khác, thì họ dùng thủ đoạn rất phù hợp, thành
thử tôi hoàn toàn không bao giờ biết được vấn đề là gì.
Chính ở chỗ này tôi cho rằng có thể xác định sự thiết lập một hệ
thống kể từ đó được những kẻ chi phối tôi sử dụng tiến bộ và thành
công nhanh đến mức giống như điều kỳ diệu đối với ai không biết
rằng tất cả những gì tạo thuận lợi cho sự nham hiểm của con người
được xác lập dễ dàng biết chừng nào. Cần cố gắng giải thích ngắn gọn
những gì mắt tôi có thể nhìn thấy ở hệ thống mờ mịt và sâu xa này.
Với một tên tuổi đã nổi danh và có tiếng tăm khắp châu Âu, tôi
vẫn duy trì tính giản dị của những sở thích ban đầu. Việc ghét cay ghét
đắng tất cả những gì gọi là phái, phe, đảng, đã giữ cho tôi tự do, độc
lập, không bị mối ràng buộc nào khác ngoài những quyến luyến của
lòng mình. Đơn độc, là người ngoại quốc, cô lập, không nơi nương
tựa, không gia đình, chỉ dựa vào các nguyên lý và các bổn phận của
mình, tôi dũng cảm đi theo những con đường của sự chính trực, không
bao giờ nịnh hót, không bao giờ nể nang một người nào để thiệt hại
cho chính nghĩa và chân lý. Hơn nữa, ở ẩn từ hai năm nay trong cảnh
cô quạnh, không giao lưu tin tức, không liên hệ về các công việc của
xã hội, chẳng được biết cũng chẳng tò mò muốn biết một điều gì, tôi
sống cách Paris bốn dặm đường mà tách biệt khỏi kinh thành này, do
trạng thái thờ ơ của tôi, như thể tách biệt vì biển cả tại đảo Tinian
.
Grimm, Diderot, D’Holbach, ngược lại, ở trung tâm xoáy lốc,
thường xuyên xuất hiện trong xã hội thượng lưu nhất, và gần như chia
sẻ với nhau mọi phạm vi của xã hội này. Giới quyền quý, giới tài hoa
