đánh xe, bà lại chẳng nghĩ đến. Một phụ nữ viết thư cho tôi từ Paris
đến Ermitage hay đến Montmorency ư, băn khoăn vì bốn xu cước phí
tôi phải tốn kém cho bức thư, bà sai một gia nhân đem tới, anh ta đi bộ
đến mồ hôi đầm đìa, tôi cho anh ta ăn tối và một đồng écu mà chắc
chắn anh ta đáng được. Bà đề nghị tôi đến ở miền quê cùng bà tám
ngày hay mười lăm ngày ư, bà tự nhủ: thế cũng là một khoản tiết kiệm
cho anh chàng tội nghiệp; trong thời gian ấy, chuyện ăn uống sẽ chẳng
tốn kém gì của anh hết. Bà không nghĩ rằng suốt thời gian ấy, tôi cũng
không hề làm việc; rằng sinh hoạt trong gia đình tôi, tiền nhà, quần áo
trong, y phục mặc ngoài, vẫn phải chi tiêu; rằng tôi trả tiền thợ cạo gấp
đôi, và tại nhà bà tôi chẳng khỏi tốn kém nhiều hơn khoản lẽ ra tốn
kém tại nhà tôi. Mặc dù tôi giới hạn những ân huệ nho nhỏ của mình ở
riêng những nhà mà mình thường sống, song chúng vẫn không khỏi tai
hại cho tôi. Tôi có thể đảm bảo rằng tôi đã chi hai mươi lăm écu tại
nhà bà D’Houdetot, ở Eaubonne, nơi tôi chỉ ngủ lại bốn hoặc năm lần,
và chi hơn một trăm đồng pistole tại Épinay cũng như tại Chevrette,
trong thời gian dăm sáu năm tôi năng lui tới đó hơn cả. Những khoản
chi này không sao tránh khỏi đối với một người có tâm tính như tôi,
chẳng biết tự trang bị gì hết, cũng chẳng tự lo liệu được gì hết, lại
chẳng chịu được cảnh một gã hầu cảu nhảu, vừa phục vụ mình vừa
nhăn nhó. Ngay tại nhà bà Dupin, mà tôi là người trong nhà, mà tôi
giúp cho các gia nhân rất nhiều điều, bao giờ tôi cũng chỉ được họ
giúp vì đồng tiền của mình. Về sau, tôi phải từ bỏ hẳn những ân huệ
nho nhỏ ấy vì tình cảnh không còn cho phép, và chính khi đó người ta
đã làm cho tôi cảm nhận một cách tàn nhẫn hơn rất nhiều sự bất tiện
của việc giao du với những người ở địa vị khác với địa vị mình.
Giả sử cuộc sống ấy hợp với sở thích của tôi, thì tôi còn tự an ủi
vì một sự chi tiêu tốn kém, dành cho các thú vui: nhưng khuynh gia
bại sản để mà chán ngán thì quá sức chịu đựng; và tôi đã cảm nhận hết
sức rõ gánh nặng của cách sinh hoạt ấy, thành thử, lợi dụng khoảng
thời gian tự do mình đang sống khi đó, tôi quyết định kéo dài mãi mãi
