vua Ba Lan, việc gia nhập Viện Hàn lâm Nancy, nên tôi không thể gia
nhập một cách thích đáng bất kỳ Viện Hàn lâm nào nữa. Bà De
Luxembourg không nài và chuyện không được nhắc lại nữa. Sự giao
tiếp giản dị với những vị công hầu hết sức cao sang và có thể làm mọi
điều để nâng đỡ tôi, bởi ông De Luxembourg là và rất xứng đáng là
người bạn đặc biệt của Đức Vua, tương phản một cách thật kỳ lạ với
những quan tâm liên tục, gia ơn song quấy rầy không kém, của những
người bạn chở che mà tôi vừa rời bỏ, những người tìm cách giúp tôi ít
hơn là hạ giá trị tôi.
Khi ngài Thống chế đến thăm tôi tại Mont-Louis, tôi đã vất vả
tiếp ngài và đoàn tùy tùng, trong căn phòng duy nhất của mình, chẳng
phải vì tôi buộc phải để ngài ngồi giữa những bát đĩa bẩn và những
chiếc bình mẻ vỡ, mà vì sàn nhà mục nát đang rữa ra, và tôi sợ sức
nặng của đoàn tùy tùng không khéo làm nó đổ sập hẳn. Bận tâm vì
mối nguy hiểm của chính mình ít hơn vì mối nguy hiểm mà sự ân cần
hòa nhã của vị công hầu nhân hậu khiến ngài lâm phải, tôi vội vã đưa
ngài ra khỏi đó, và bất chấp trời hãy còn rét, tôi dẫn ngài đến tòa Vọng
lâu của tôi, tứ bề thông thống và không có lò sưởi. Khi ngài đã ở đó
rồi, tôi nói với ngài lý do khiến tôi đưa ngài đến: ngài kể lại với bà
Thống chế, và cả hai người thúc giục tôi, trong khi chờ đợi người ta
làm lại sàn nhà, hãy nhận một chỗ ở tại lâu đài, hoặc nếu tôi thích hơn,
thì tại một tòa lầu biệt lập, giữa khuôn viên, mà mọi người gọi là Lâu
đài nhỏ. Nơi ở thần tiên này đáng để nói đến.
Khuôn viên hay khu vườn Montmorency không bằng phẳng, như
khuôn viên Chevrette. Nó gồ ghề, khấp khểnh, xen lẫn gò đồi và
những chỗ trũng, mà nghệ sĩ tài năng đã lợi dụng để biến hóa những
khu rừng nhỏ, những sự trang trí, những hồ nước, những điểm nhìn, và
có thể nói là nhờ nghệ thuật và tài năng mà gia tăng gấp bội một
không gian bản thân nó khá eo hẹp. Khoảnh đất đắp cao và lâu đài bao
lấy mạn trên khuôn viên; ở mạn dưới, khuôn viên tạo thành một hẻm
sâu nới rộng dần ra phía thung lũng, bên góc là một hồ nước lớn. Giữa
