trách, và đáng bị như vậy. Từ chối tặng phẩm bằng thịt thú săn của
một thân vương, hơn nữa vị này lại hết sức ân cần lịch sự trong cách
gửi tặng, là sự tế nhị của một người tự tôn muốn giữ gìn tính độc lập ít
hơn là sự quê kệch của một kẻ thô tục quên mất phận mình. Tôi không
bao giờ đọc lại bức thư này trong tập thư của mình mà không xấu hổ,
và không tự trách vì đã viết nó. Nhưng rốt cuộc tôi không bộc bạch để
ỉm đi những điều ngu dại của mình, và điều ngu dại trên khiến bản
thân tôi quá tức giận, thành thử tôi không được phép che giấu nó.
Nếu tôi không ngu dại trở thành tình địch của hoàng thân, thì
cũng chỉ thiếu chút nữa: vì bấy giờ bà De Boufflers vẫn còn là tình
nương của ông, mà tôi không biết gì hết. Bà đến thăm tôi khá thường
xuyên cùng với hiệp sĩ De Lorenzi. Bà đẹp và còn trẻ; bà ra vẻ có khí
chất La Mã, còn tôi, thì tôi luôn có khí chất lãng mạn; những điều này
khá gần nhau. Suýt nữa tôi vương vấn; tôi cho là bà thấy điều đó: hiệp
sĩ cũng thấy; ít ra anh cũng nói với tôi, và nói theo cách sao cho tôi
không nản lòng. Nhưng lần này tôi ngoan ngoãn, và ở tuổi năm mươi
thì cũng đến lúc rồi. Mang đầy ắp bài học tôi vừa tặng cho các lão già
trong Thư gửi D’Alembert, tôi xấu hổ vì bản thân mình lợi dụng bài
học này kém đến thế; vả chăng, khi hiểu ra điều trước đây mình chưa
được biết, chắc tôi phải quá tự đắc mới cạnh tranh cao xa đến thế.
Cuối cùng, có lẽ vì chưa khỏi hẳn mối tình say đắm với bà
D’Houdetot, tôi cảm thấy không gì có thể thay thế điều đó trong tim
tôi nữa, và tôi vĩnh biệt tình yêu cho đến hết đời. Vào lúc viết những
điều này, tôi vừa gặp một thiếu phụ, có những ý tứ, những điệu bộ trêu
chọc rất nguy hiểm và cặp mắt rất đáng ngại: nhưng nếu người ấy giả
vờ quên sáu chục xuân của tôi, thì về phần mình, tôi đã nhớ sáu chục
xuân ấy. Sau khi đã thoát được bước này, tôi không còn sợ sa ngã, và
tôi đảm bảo về tôi cho đến hết đời.
Bà De Boufflers, nhận thấy nỗi xúc động bà đã gây ra cho tôi,
cũng có thể nhận thấy tôi đã chiến thắng nỗi xúc động ấy. Tôi không
đủ điên cũng chẳng đủ hợm hĩnh để cho rằng mình có thể khiến bà
