khoa của ngài Thống chế, quả quyết đó không phải là thấp khớp, và
băng bó chỗ đau bằng thuốc chỉ thống
. Rủi thay cái đau dịu đi, và khi
nó trở lại, thế nào mọi người cũng dùng phương thuốc đã làm nó
nguôi dịu; thể chất sa sút, bệnh gia tăng, và thuốc cũng gia tăng theo
tỷ lệ tương xứng. Bà De Luxembourg, cuối cùng thấy rõ đó là thấp
khớp, liền phản đối cách chữa trị phi lý ấy. Mọi người giấu giếm bà,
và ông De Luxembourg vài năm sau chết vì lỗi của mình, vì cứ khăng
khăng muốn khỏi bệnh. Nhưng ta đừng đi trước các tai họa xa đến thế:
tôi còn bao nhiêu tai họa cần thuật lại trước tai họa đó!
Thật lạ lùng là tất cả những gì tôi có thể nói và làm dường như
đều thích hợp để khiến bà De Luxembourg không ưa, một cách hết sức
rủi ro, ngay cả khi tôi cố tâm nhất để giữ được thiện ý của bà. Những
buồn đau ông De Luxembourg liên tiếp phải chịu chỉ làm cho tôi gắn
bó với ông hơn nữa, do đó mà gắn bó với bà De Luxembourg: vì bao
giờ tôi cũng thấy họ có vẻ hòa hợp hết sức chân thành, nên tình cảm
mình có đối với người này tất nhiên mở rộng đến người kia. Ông
Thống chế đang già đi. Sự cần mẫn của ông tại triều đình, những lo
toan do cần mẫn, những cuộc săn bắn liên miên, nhất là nỗi mệt nhọc
của công vụ suốt thời gian ba tháng đảm trách trong năm, lẽ ra đòi hỏi
khí lực hăng hái của một thanh niên, và tôi không còn thấy điều gì có
thể duy trì khí lực hăng hái cho ông ở chức nghiệp này nữa. Bởi các
chức tước của ông sẽ phải phân tán, và tên tuổi của ông sẽ phải lụi tàn
sau ông, nên ông ít cần tiếp tục một cuộc sống siêng năng khó nhọc,
mà mục đích chính trước đây là giữ gìn được ân huệ của nhà vua cho
con cháu mình. Một hôm khi chỉ có ba chúng tôi với nhau, và ông
phàn nàn về những mệt nhọc chốn cung đình như người đã bị những
mất mát làm nản chí, tôi mạo muội nói đến việc nghỉ hưu, và khuyên
ông điều Cinéas từng khuyên Pyrrhus
; ông thở dài, và không trả lời
dứt khoát. Nhưng vào khoảnh khắc đầu tiên gặp riêng tôi, bà De
Luxembourg quở trách tôi kịch liệt về lời khuyên ấy, dường như nó
