chuyến về thăm Genève, tôi đã kết thân với Moultou; tôi thấy mến
chàng thanh niên này, và những mong anh đến vuốt mắt cho mình; tôi
bày tỏ với anh mong muốn ấy, và tôi tin là anh sẽ vui thích thực hiện
hành vi nhân đạo đó, nếu như công việc và gia đình của anh để cho
anh có khả năng thực hiện. Không có được niềm an ủi ấy, tôi muốn ít
ra cũng bày tỏ sự tin cậy của mình, bằng cách gửi cho anh Tuyên tín
của linh mục trợ tế miền Savoie trước khi xuất bản. Anh mãn nguyện;
nhưng trong thư trả lời dường như không cùng chia sẻ trạng thái an
tâm của tôi lúc đó trong khi tôi chờ đợi kết quả việc công bố cuốn
sách. Anh mong muốn có một đoạn trước tác nào đó của tôi mà không
ai khác có được. Tôi gửi cho anh Điếu văn kính viếng công tước
D’Orléans, mà tôi đã làm cho tu sĩ D’Arty, và không được đọc, vì, trái
với sự chờ đợi của tu sĩ, ông không được đảm trách.
Việc in sách, sau khi tiến hành lại, cứ tiếp tục, thậm chí hoàn
thành khá yên ổn, và tôi nhận thấy có điều lạ lùng, là sau những tờ
sách thay thế mà người ta đã nghiêm khắc đòi hỏi cho hai tập đầu, họ
thông qua hai tập sau chẳng nói năng gì, và nội dung của chúng chẳng
gây trở ngại gì cho việc xuất bản. Tuy nhiên tôi hãy còn ít nhiều lo
lắng chẳng nên bỏ qua không kể lại. Sau khi đã sợ hãi các giáo sĩ dòng
Tên, tôi sợ các giáo sĩ phái Jansénius và các triết gia. Thù địch với tất
cả những gì gọi là đảng, phe, phái, tôi chưa bao giờ chờ đợi điều gì tốt
đẹp ở những người thuộc các bè nhóm ấy. Ít lâu nay, những Mụ lắm
chuyện
đã rời nơi ở cũ, và đã định cư ngay gần tôi, thành thử từ
phòng của họ nghe được tất cả những gì mọi người nói trong phòng
tôi và trên khoảnh đất đắp cao, và từ khu vườn của họ có thể trèo rất
dễ dàng qua bức tường thấp ngăn vườn ấy với Vọng lâu của tôi. Tôi đã
biến Vọng lâu này thành thư phòng, nên ở đó tôi có một cái bàn đầy
những bản in thử cùng những tờ của Émile và Khế ước xã hội, và
người ta gửi cho tôi đến đâu tôi đóng thành sách đến đó, nên tôi có tất
cả các tập sách của mình từ lâu trước khi chúng được xuất bản. Sự lơ
đãng, sự luộm thuộm, niềm tin của tôi đối với ông Mathas, chủ khu
