Xe của tôi không êm, còn tôi rất khó ở nên không thể đi gấp. Vả
chăng tôi không có dáng bộ đủ oai vệ để được phục vụ chu đáo, và ta
biết là ở Pháp ngựa trạm chỉ đi nhanh khi người đánh xe được kích
thích, chi trả họ hậu hĩnh, tôi ngỡ bù được cho tướng mạo và lời ăn
tiếng nói; hóa ra lại tệ hơn. Họ coi tôi là một gã thân phận hèn kém,
được sai phái đi đâu đó, và lần đầu trong đời dùng xe ngựa trạm. Từ
đó tôi chỉ có toàn ngựa xấu, và bị những tay đánh xe cợt nhạo. Cuối
cùng, tôi làm điều lẽ ra phải làm từ đầu, là nhẫn nại, chẳng nói năng gì
và mặc họ muốn đi thế nào tùy ý.
Tôi có thứ để không buồn chán dọc đường, là buông mình cho
những suy ngẫm về tất cả những gì vừa xảy đến với mình; nhưng đó
không phải cung cách của trí não tôi cũng không phải khuynh hướng
của con tim tôi. Thật la lùng là tôi rất dễ quên tai họa đã qua, dù nó có
thể vừa xảy ra gần gụi đến mấy. Dự liệu trước tai họa khiến tôi hoảng
sợ và bối rối bao nhiêu, chừng nào còn nhìn thấy nó trong tương lai,
thì ngay khi tai họa xảy đến rồi, hồi ức về nó mờ nhạt đi và tàn lụi dễ
dàng bấy nhiêu. Trí tưởng tượng ác nghiệt, không ngừng băn khoăn
đón trước những tai họa chưa tồn tại, làm khuây lãng ký ức và ngăn
tôi nhớ lại những tai họa không tồn tại nữa.
Đối với việc đã xong, chẳng còn phải dụng tâm cẩn thận, và bận
lòng về việc đó là vô ích. Có thể nói tôi trải trước nỗi bất hạnh của
mình đến cạn kiệt; càng đau khổ khi dự liệu nó, tôi càng dễ dàng quên
nó; trong khi ngược lại, không ngừng bận lòng về hạnh phúc đã qua,
tôi nhớ lại nó và nghiền ngẫm nó; có thể nói là đến mức hưởng thụ lại
nó khi tôi muốn. Tôi cảm thấy chính nhờ tâm tính may mắn này mà tôi
không bao giờ biết đến cái khí chất hay hiềm oán nó dấy lên xao
xuyến trong một tấm lòng hằn thù, vì liên miên nhớ lại những xúc
phạm đã chịu, và tự hành hạ vì tất cả cái ác mà nó muốn làm cho địch
thủ. Với bản tính hung hăng, tôi cảm thấy giận dữ, thậm chí thịnh nộ,
trong những cảm kích đầu tiên; nhưng không bao giờ một mong muốn
trả thù bén rễ trong nội tâm tôi. Tôi bận lòng quá ít về sự xúc phạm,
