trì cho bà đến tận cuối đời toàn bộ tính vui tươi của những ngày huy
hoàng nhất.
Những lầm lạc của bà là do một bản tính hoạt động vô tận cứ
muốn không ngừng bận rộn. Thứ bà cần không phải những mánh khóe
đàn bà, mà là những công cuộc để tiến hành và điều khiển. Bà được
sinh ra cho những sự nghiệp lớn. Giả sử ở vào địa vị của bà, thì phu
nhân De Longueville
sẽ chỉ là một người gây rắc rối; giả sử ở địa vị
của phu nhân De Longueville, bà sẽ lãnh đạo Quốc gia. Tài năng của
bà đặt không đúng chỗ, và những gì lẽ ra làm vinh quang cho bà ở một
vị thế cao hơn đã làm hại bà ở vị thế bà từng sống, về những điều
trong tầm tay, bà luôn triển khai kế hoạch trong óc và luôn nhìn đối
tượng ở quy mô lớn. Việc này khiến cho bà, vì sử dụng những phương
kế tương xứng với dự kiến nhiều hơn là với sức lực, nên thất bại do lỗi
của kẻ khác, và khi kế hoạch lỡ dở, thì bà bị khuynh gia bại sản khi
người khác ở cảnh ấy có lẽ chẳng mất mát gì. Cái sở thích ham công
việc, gây bao điều hại cho bà, ít ra cũng đem lại được một điều tốt
lành lớn lao trong chốn nương náu gần như tu hành, khi ngăn cản bà
định cư tại đó cho đến hết đời như bà từng toan tính. Cuộc sống đơn
điệu và giản dị của các nữ tu, những câu chuyện tầm phào trong phòng
tiếp khách của tu viện, tất cả những cái đó không thể làm vừa ý một
đầu óc luôn hoạt động, một đầu óc, do mỗi ngày lại tạo lập những
phương pháp mới, nên cần tự do để dấn mình vào những phương pháp
ấy. Đức giám mục nhân hậu De Bemex, không tài trí bằng François de
Sales
, lại giống ông ở nhiều điểm; và bà De Warens, mà giám mục
gọi là con gái, và giống phu nhân De Chantal
còn giống phu nhân hơn nữa trong chốn ẩn cư, nếu như sở thích không
khiến bà quay lưng lại tình trạng nhàn rỗi của một tu viện, chẳng phải
vì thiếu nhiệt tâm mà người phụ nữ dễ mến này không thực hành
những tập quán sùng tín vụn vặt có vẻ thích hợp với một người mới
cải đạo sống dưới sự hướng dẫn của một vị chủ giáo. Dù động cơ
khiến bà cải đạo là gì chăng nữa, bà vẫn chân thành trong tôn giáo
