được lệnh cung cấp củi và than cho tôi để khởi đầu sinh hoạt của gia
đình nhỏ; ông còn nói thêm, có lẽ tự ý ông, rằng Đức Vua sẵn lòng sai
xây cho tôi một ngôi nhà nhỏ theo sở thích của tôi, nếu tôi muốn chọn
địa điểm dựng nhà. Món quà sau khiến tôi rất cảm kích, và quên đi sự
bủn xỉn của món quà trước. Tuy chẳng nhận một thứ nào trong cả hai
thứ, song tôi coi Frédéric như ân nhân và người bảo hộ, và tôi gắn bó
với ông rất chân thật, thành thử từ đó tôi quan tâm đến sự vẻ vang của
ông cũng nhiều như cho đến bấy giờ đã thấy sự bất công trong những
thắng lợi ông giành được. Ít lâu sau đó vào dịp ông ký kết hòa bình
tôi biểu lộ niềm vui mừng bằng một cảnh hoa đăng rất phong nhã: đó
là một chuỗi những dây đèn trang hoàng ngôi nhà tôi ở, và quả thực
tôi có niềm kiêu hãnh phục thù là chi vào đó gần ngang số tiền ông
định cho tôi. Hòa bình được ký kết, tôi tưởng rằng, vinh quang quân
sự và chính trị đã đạt đến tột bậc, ông sẽ đem lại cho mình một vinh
quang loại khác, bằng cách khôi phục các công quốc của ông, làm cho
thương mại, nông nghiệp thịnh hành, tạo ra một miền đất mới, một
dân tộc mới, duy trì hòa bình khắp lân bang, khiến mình thành trọng
tài của châu Âu, sau khi đã là nỗi khiếp sợ của châu lục này. Ông có
thể gác kiếm không nguy hiểm, chắc chắn thiên hạ sẽ chẳng buộc ông
phải cầm lại kiếm. Thấy ông không bãi binh, tôi sợ ông lợi dụng sai
những ưu thế của ông, và chỉ vĩ đại nửa vời. Tôi dám viết thư cho ông
về vấn đề này, và dùng giọng điệu thân tình, thích hợp để làm vừa
lòng những người có tố chất như ông, dám đưa đến tận nơi ông tiếng
nói thiêng liêng của sự thật, mà rất ít vua Chúa thích hợp để nghe ra.
Tôi chỉ tự tiện như vậy một cách kín đáo, riêng giữa ông và tôi. Tôi
cũng không để Ngài Thống chế tham gia, và tôi gửi đến Ngài bức thư
viết cho Đức Vua đã niêm phong kỹ. Ngài gửi thư đi mà chẳng hỏi nội
dung. Đức Vua không trả lời gì hết, và ít lâu sau, nhân Ngài Thống chế
đến Berlin, nhà vua chỉ nói với ngài rằng tôi đã quở trách ông rất
nhiều. Qua đó tôi hiểu là thư của mình bị tiếp nhận một cách bất lợi,
và sự thẳng thắn của lòng nhiệt thành bị coi như sự thô kệch của một
gã thông thái rởm. Thực ra, rất có thể như vậy; có lẽ tôi đã không nói
