Trong các quan hệ láng giềng, mà tôi sẽ không đi vào chi tiết, tôi
cần ghi nhớ quan hệ với đại tá Pury, anh có một ngôi nhà trên núi, và
mùa hè thường đến ở đó. Tôi không sốt sắng làm quen với anh, vì tôi
biết anh rất bất hòa với triều đình cũng như với Ngài Thống chế, mà
anh không hề thăm hỏi. Tuy nhiên, vì anh đến thăm tôi và rất lịch sự
với tôi, nên tôi cũng phải đến đáp lễ; việc đó tiếp tục, và đôi khi người
nọ tới ăn ở nhà người kia. Tại nhà anh tôi làm quen với DuPeyrou, sau
đó kết bạn quá thân thiết nên tôi không thể không nói đến anh.
DuPeyrou là người châu Mỹ, con một vị tư lệnh tại Surinam,
người kế nhiệm vị tư lệnh là Le Chambrier, người Neuchâtel, đã cưới
bà vợ góa của ông. Góa chồng lần thứ hai, bà cùng con trai đến định
cư tại quê hương của ông chồng sau. DuPeyrou là con một, rất giàu
có, được mẹ yêu tha thiết, nuôi dạy khá chu đáo, và sự giáo dục mang
lại lợi ích cho anh. Anh lĩnh hội được rất nhiều tri thức nửa vời, ham
thích nghệ thuật đôi chút, và anh đặc biệt tự phụ là đã trau dồi lý trí:
dáng vẻ của người Hà Lan, lạnh lùng, triết lý, nước da ngăm ngăm,
tính tình lặng lẽ và che giấu, tạo thuận lợi cho ý kiến trên. Tuy còn trẻ
tuổi, anh bị điếc và thấp khớp. Điều này khiến cho mọi cử động của
anh rất từ tốn, rất trang trọng, và, mặc dù thích tranh luận, thậm chí
đôi khi hơi dài dòng, song thường thường anh nói ít, vì không nghe
được. Toàn bộ vẻ ngoài này buộc tôi kính nể. Tôi tự nhủ: “Đây là một
nhà tư tưởng, một con người hiền minh, có được một người bạn như
vậy thật hạnh phúc.” Để chinh phục tôi hoàn toàn, anh hay nói với tôi,
song không bao giờ khen tôi. Anh ít nói về tôi, ít nói về sách của tôi,
rất ít nói về mình; anh chẳng thiếu ý tưởng, và mọi điều anh nói đều
khá đúng. Sự đúng đắn ấy và sự bình thản ấy hấp dẫn tôi. Trong tâm
tính anh không có sự cao nhã cũng không có sự tinh tế của Ngài
Thống chế nhưng anh có sự giản dị của ngài: thế cũng là thể hiện ngài
ở điều gì đó. Tôi không mê say, nhưng tôi quyến luyến vì quý trọng,
và dần dần niềm quý trọng này dẫn đến tình thân, với anh tôi hoàn
