rỗi của các nhóm hội họp khiến tôi không chịu nổi họ, thế mà tôi đang
tìm sự cô quạnh duy chỉ để buông mình vào cảnh nhàn rỗi. Tuy nhiên
tôi là thế đấy; nếu ở đây có mâu thuẫn, thì đó là do tạo hóa chứ không
phải do tôi: nhưng mâu thuẫn quá ít nên chính ở chỗ này tôi luôn là
tôi. Sự nhàn rỗi của các nhóm chán đến chết được, vì nó là bất đắc dĩ.
Sự nhàn rỗi của tình trạng cô quạnh thú vị, vì nó tự do và hợp ý muốn.
Trong một hội, tôi khổ sở khi không làm gì, vì tôi bị bắt buộc. Tôi
phải ở đó ngồi lì trên một chiếc ghế hay là đứng sững như một cây
cọc, chẳng động chân động cẳng, không dám chạy, cũng chẳng dám
nhảy, dám hát, dám kêu, dám khua tay múa chân khi tôi muốn thế,
thậm chí chẳng dám mơ màng, có toàn bộ nỗi buồn chán của sự nhàn
hạ đồng thời toàn bộ nỗi khổ của sự câu thúc; buộc phải chú ý đến mọi
lời nói ngu dại, mọi điều chúc tụng thăm hỏi, và làm đầu óc mình mệt
mỏi không ngừng để khỏi lỡ mất lượt mình đưa ra câu nói bóng bẩy
khó hiểu và điều dối trá. Thế mà các vị gọi cái đó là sự nhàn hạ ư? Đó
là lao động khổ sai.
Sự nhàn hạ mà tôi yêu thích không phải sự nhàn hạ của một kẻ
lười nhác khoanh tay ngồi đó hoàn toàn chẳng làm gì hết, chẳng tư
duy cũng chẳng hành động. Đó đồng thời là sự nhàn hạ của một đứa
trẻ vận động liên tục để không làm gì cả, và sự nhàn hạ của một người
nói năng lẩn thẩn, cứ huyên thuyên trong lúc tay để yên. Tôi thích bận
với những việc tầm phào, thích khởi đầu trăm điều và chẳng làm xong
điều nào hết, thích đi đi lại lại theo ý muốn, thích mỗi lúc lại thay đổi
kế hoạch, theo dõi một con ruồi trong mọi cử động, muốn bẩy một
tảng đá lên để xem có cái gì bên dưới, hăng hái tiến hành một công
việc trong mười năm trời, rồi sau mười phút bỏ không tiếc nuối, cuối
cùng lêu lổng suốt ngày không trật tự không liên tục, trong mọi sự chỉ
theo ý thích thất thường lúc đó.
Môn thực vật học, như tôi vẫn luôn xem xét, và như nó bắt đầu
thành niềm đam mê đối với tôi, đúng là một môn học phù phiếm, thích
hợp để lấp đầy toàn bộ khoảng trống của cảnh rỗi rãi, không dành chỗ
