một khu vườn thật lớn mà thấp, có hàng rào trắng bao quanh, bên trên cổng
có đề "Đức Mẹ yên giấc ngàn thu"
. Người phụ nữ nhỏ nhắn nọ thoáng
làm dấu thánh rồi theo thói quen đi theo con đường chính có những hàng
cây. Đi đến một tấm ghế dài bằng gỗ đối diện với cây thánh giá bằng gỗ sồi,
bà ngồi ngay ra trước gió và khí lạnh của mùa xuân tới một, hai tiếng đồng
hồ, chừng nào đôi chân trong đôi giày da nhẹ và bàn tay trong chiếc găng
da chật còn chưa tê cóng lại. Lóng nghe những con chim xuân vẫn hót nỉ
non trong giá lạnh, lóng nghe tiếng gió lanh canh trong vành hoa bằng sứ,
đôi lúc bà nghĩ mình sẵn sàng hy sinh cả nửa đời người để miễn sao trước
mắt không còn có cái vành hoa chết chóc ấy nữa. Ôi, cái vành hoa ấy, cái
nắm đất ấy, cây thập tự bằng gỗ sồi ấy! Có lẽ nào nằm dưới những thứ ấy
lại là cô bé mà cặp mắt đang bất tử tỏa sáng long lanh từ tấm phù điêu tròn
bằng sứ gắn trên giá chữ thập kia, và làm thế nào người ta lại có thể hoà
nhập cái điều khủng khiếp hiện nay đang được gắn cho tên tuổi của Olia
Meserskaia với cặp mắt nhìn trong trắng ấy? Thế nhưng trong thâm tâm,
người phụ nữ nhỏ nhắn này vẫn thấy mình hạnh phúc như mọi con người
trung thành với một niềm mơ ước nồng cháy nào đó.
Người phụ nữ ấy chính là bà giáo chủ nhiệm lớp của Olia Meserskaia,
một cô gái già, từ lâu vẫn sống với một huyễn tưởng nào đó mà cô đem thay
cho đời sống thực của cô. Mới đầu sự huyễn tưởng ấy là người anh của cô,
một hạ sĩ quan nghèo và chẳng có gì nổi bật, - thế nhưng cô đã đem gắn bó
toàn bộ tâm hồn mình với cậu ta, với tương lai của cậu ta, mà chẳng hiểu tại
sao cô lại cho là xuất sắc. Khi cậu ta bị tử vong ở Mukden
cho mình là một người lao động có lý tưởng. Cái chết của Olia Meserskaia
đã quyến rũ cô bởi một niềm mơ ước mới. Giờ đây Olia Meserskaia là đối
tượng của những tâm tư và cảm xúc thiết tha của cô. Ngày lễ lạt nào cô
cũng đến thăm mộ Olia, cặp mắt không rời cây thánh giá gỗ sồi trong nhiều
tiếng đồng hồ liền và cô luôn nhớ lại khuôn mặt xinh xắn tai tái của Olia
Meserskaia lúc đang nằm trong quan tài giữa những đóa hoa tươi, - nhớ lại
cả câu chuyện mà một ngày nọ cô đã nghe lỏm được: hôm đó trong giờ ra
chơi chính, lúc đang đi dạo trong vườn trường, Olia Meserskaia có liến
