Rồi sau nghe nói là nó đã bị lũ trai làng dần cho tơi bời. Người ta chở nó
về bằng xe ngựa, sống ngắc ngoải, say bí tỉ, đầu lắc lư, tóc bết máu, cát bụi
bám đầy, ủng và đồng hồ đã bị lấy mất, chiếc áo vét tông mới nguyên rách
bươm, - họa hoằn mới có chỗ còn nguyên mẩu da bé bằng hạt lạc... Tôi
nghĩ mãi, nghĩ mãi, nhưng cũng đành nhận nó, thậm chí trả cả tiền xe ngựa,
song ngay ngày hôm ấy cho người đến chào ông Nikolai Ivanưts và dặn
chắc chắn người đó nhắn cho ông ấy biết rằng ông ấy không có gì lo ngại
nữa, tôi đã quyết ý từ bỏ thằng con rồi, khi nào nó tỉnh giấc thì tôi sẽ đuổi
nó đi ngay không chút thương tiếc. Đáp lại, ông ấy cũng gửi lời chào và ra
lệnh nhắn với tôi rằng: làm như thế là rất thông minh và đúng đắn, ông ấy
cảm ơn và thông cảm... Rồi hai tuần sau, ông ấy ước định cả ngày cưới nữa.
Phải rồi...
Phải rồi, tạm thời là như vậy và câu chuyện của tôi cũng đến đây là hết.
Quả tình không có gì để mà kể thêm nữa cả. Tôi đã cùng người chồng đó
chung sống hòa hợp với nhau nhường ấy cho tới khi đầu bạc răng long, -
điều đó cũng thật là hiếm có trong thời buổi này. Tôi đã cảm nghĩ gì khi đạt
được cái bồng lai tiên cảnh ấy, - điều đó tôi không sao nói được. Ờ, mà quả
thật là cả Chúa cũng đã thưởng công cho tôi nữa đấy, - thấm thoắt đã hai
mươi mốt năm trời tôi sống với ông lão nhà tôi hệt như được sống trong
tường đồng vách sắt, cho nên tôi rất biết: ông ấy chẳng bao giờ để tôi bị xúc
phạm, bởi lẽ cứ trông bề ngoài cũng đủ thấy ông ấy là con người điềm đạm
rồi! Thế nhưng đôi lúc tôi cũng thấy nhức nhối trong tim, điều đó cũng là
dễ hiểu. Nhất là trong thời gian tuần chay lớn. Tôi bụng bảo dạ rằng, cho dù
bây giờ tôi có chết chăng nữa thì cũng là tốt, cũng cam lòng, cũng được
người ta đọc những bài thánh ca trong khắp các nhà thờ... Cũng lại có lúc
tôi buồn nhớ đến cả thằng Vania. Đã hai mươi năm nay chẳng thấy tăm hơi
nó đâu. Cũng có thể là nó đã chết từ lâu mà tôi chẳng biết. Cái hồi mà họ
chở nó về, tôi thậm chí cũng đã thương hại thay cho nó. Chúng tôi đã lôi nó
vào nhà, quẳng nó lên giường, và nó ngủ như chết suốt một ngày trời. Tôi
bèn vào để nghe hơi thở xem nó có còn sống hay không... Trong buồng thấy
hôi thối, có một mùi chua chua nào đó, nó nằm đó, rách rưới, sây sát hết, nó
ngáy và nghẹt thở... Trông nó mà xấu hổ và xót thương, bởi vì đó chính là
