Ngày cuối cùng
Thôi thế là xong: gia súc bán cho người ta, chủ mới đã giong đi, những
cỗ xe ngựa, yên cương, đồ đạc bán cho người ta, chủ mới cũng đã chở đi,
cổng lò rèn và kho chứa củi, cửa vựa thóc và chuồng ngựa đều đã mở toang
hoang: đâu đâu cũng đều trống rỗng, trơ trụi; trong sân cũng thảy đều hết
sạch cả rồi.
Người chủ mới là bác thị dân Roxtovxev cho biết rằng bác ta sẽ đến vào
chiều ngày hai mươi tháng tư. Bác Voeikov cũng quyết định ra đi vào ba
giờ chiều đúng ngày hôm ấy; còn gia đình thì bác đã cho lên đường từ hôm
mười hai.
Kẻ ăn người làm chỉ còn lại có hai mống là chú lính Piotr với thằng
Xaska. Họ ngả ngớn trên những chiếc ghế dài trong căn bếp trống không,
hút thuốc, rồi lúc thì với giọng bông lơn, lúc với vẻ nuối tiếc, họ nói chuyện
với nhau về ông chủ đã khánh kiệt của mình. Còn chính bản thân ông ta thì
ăn mặc theo kiểu thị thành, bận một bộ đồ vét tông nâu, đầu đội chiếc mũ
lưỡi trai, theo kiểu lính kinh kỵ có vành màu vàng, một tay cầm can, một
tay xách ghế đẩu, ông ta đang đi quanh khắp trong nhà. Với những bức
tường trần trụi, sao trong nhà sáng sủa thế! Mở bung hết cửa buồng nọ
thông sang buồng kia, cứ vào mỗi buồng ông lại đứng lên ghế đẩu mà lột
tung từ trên xuống dưới những tờ giấy dán tường đầy cứt ruồi đã bong ra
khỏi mặt tường, và thế là từng mảnh giấy lớn, bên trong phủ dày vôi và hồ
đã khô, rơi rào rào xuống sàn nhà. Trong một căn buồng lớn ở góc nhà, giấy
dán tường lại là màu xanh sẫm pha kim nhũ. Giấy đã phai, đã bạc màu,
nhưng còn mang nhiều hình bầu dục, hình vuông sẫm: căn buồng này trước
đây bao giờ cũng treo các ảnh in trên kim loại và các bức tranh khắc cổ kính
nho nhỏ, và ở một góc buồng là những tượng thánh. Giấy trong buồng này
thì không thể bóc kịp nữa rồi. Ánh nắng đã dịu dàng xuyên qua những ô
kính mỏng, xỉn đục, trên bốn khung cửa sổ lớn. Nhớ tới lúc thiếu thời mình
đã trải qua ở đây, bác Voeikov lấy gậy phang vào một khung cửa sổ, rồi
