Tôi cũng nên nói để ông rõ là bà nhà tôi cũng là đoàn viên phụ nữ cứu
quốc. Còn tôi, thủ quỹ của Việt Minh địa phương. Cả gia đình tôi đều làm
việc nước. Cả làng này đều thế. Ai cũng là Việt minh, Việt minh, Việt Nam,
Việt Nam, Việt minh – Không thể có Việt Nam mà không có Việt minh".
Ông Dân có tài nói. Ông bắt chuyện này sang chuyện khác rất thần tình.
Kéo ông về câu chuyện mà tôi đặc biệt chú ý không phải là dễ. Nhưng sau
đó tôi đã thành công.
"Có chứ, tôi còn nhớ anh Ba ấy. Chắc chắn tôi còn nhớ anh ta mặc dầu
cách đây đã ba mươi năm.
Tôi ở với ông chủ của tôi ở Xanh A–đơ–ret (Saint–Adresse), một ngoại ô
của Ha–vơ–rơ, một hôm, ông chủ già dẫn về một người trẻ tuổi, gầy yếu,
quần áo lôi thôi nhưng có vẻ lanh lợi. Tên anh ta là Ba. Ở nước ngoài mà
gặp được một người đông hương thì lập tức người ta dễ trở thành bạn thân.
Chúng tôi cũng vậy.
Chúng tôi ở một biệt thự có vườn hoa. Ông chủ già khi rảnh việc thì ở
câu lạc bộ thành phố. Bà chủ thường đến nhà người con gái, vợ một nhân
viên của công ty. Một bà nấu bếp, một người tốt, nếu anh khéo nịnh thì bà
ta cho anh ăn ngon, nhưng khi bà ta cáu thì như một mụ yêu tinh. Một cô
sen xinh xinh hay làm dáng, có một "bà mẹ hay ốm" – "Bà mẹ ốm" chính là
một chàng thủy thủ. Để đi gặp tình nhân, chị ta lừa chúng tôi luôn và nói là
đi thăm mẹ ốm. Trong nhà tất cả là sáu người.
Đồ đồng đánh bóng, đồ đạc lau xong, bàn ghế sạch bụi, thế là ông chủ bà
chủ bằng lòng và rất tốt, luôn mồm một điều "con" hai điều "con". Nhưng
phần lớn công việc do cô sen làm. Chị ta muốn cho chóng xong để đi gặp
"bà mẹ ốm".
Vì vậy chúng tôi có rất nhiều thì giờ rảnh. Anh Ba dùng thì giờ chăm
bón hoa với người làm vườn hoặc giở những tờ báo có ảnh trong tủ sách ra
xem. Sau khi đến được ba ngày, anh hỏi tôi: "Anh Dân, anh có biết chữ
quốc ngữ không?". Tôi hơi thẹn nhưng trả lời thành thật: "Không, tôi không
biết". Anh Ba liền giảng giải và khuyến khích tôi học. Tôi làm theo lời anh.
