kiến, người đồng ý, người phản đối phương pháp chữa bệnh bằng thôi
miên. Đến lượt ông Nguyễn, ông kịch liệt phản đối thuật thôi miên. Lý do
của ông: Thực dân Pháp đã thôi miên chúng tôi để đàn áp và bóc lột chúng
tôi.
Một lần khác, hội nghị thảo luận vấn đề Ailen và Triều Tiên. Tất nhiên
những nhà diễn giả Pháp đều nghiêm khắc công kích chính sách của Anh,
của Nhật và bênh vực nhân dân Ailen, nhân dân Triều Tiên. Ông Nguyễn
phát biểu ý kiến:
"Cũng là một dân tộc bị áp bức, tôi hoàn toàn đồng tình với những người
bạn Ailen và Triều Tiên, và đồng tình với hội nghị kết án bọn thực dân
Anh, Nhật. Nhưng tôi hỏi các ngài có nên kết án cả những bọn thực dân
khác không? Có nên bênh vực nhân dân bị áp bức khác không? Có hay
không?"
Tất nhiên mọi người đều trả lời có. Thế là được dịp ông Nguyễn trình
bày vấn đề Việt Nam.
Trong những buổi hội họp nói chuyện ở Pa–ri, người ta thảo luận đến tất
cả các vấn đề. Từ thiên văn, địa lý, chính trị, văn học cho đến cách trồng
cải xoong và nuôi ốc sên. Trong những buổi hội họp này có tất cả các hạng
người: bác học, cựu bộ trưởng, nghị viên, nhà văn, thợ thuyền, người đi
buôn, người già và người trẻ. Ở đây có một không khí thân mật và dân chủ,
giống như ở những câu lạc bộ Gia–cô–banh (Jacobins) thời Đại cách mệnh
Pháp. Ở đây người ta có thể học nhiều chuyện và nhận xét mọi người, Thật
là bổ ích.
Mặc dầu nghèo túng, ông Nguyễn luôn luôn vui vẻ. Trong những buổi
thảo luận, cả đến những khi cực lực công kích bọn thực dân, ông luôn luôn
bình tĩnh, luôn luôn đúng mực. Không bao giờ có một thái độ cáu kỉnh
hoặc một lời quá đáng. Ông cố gắng học hỏi để hiểu biết các vấn đề. Ông
tham gia Hội "Nghệ thuật và khoa học" và Hội "Những người bạn của nghệ
thuật". Những hội này mỗi tuần tổ chức những cuộc đi thăm viện bảo tàng,
nhà máy, phòng thí nghiệm, xưởng nghệ thuật, nhà hát, vân vân. Có những
nhà chuyên môn giải thích các vấn đề ấy.
