Doanh nghiệp nhà nước: Vấn
đề khái niệm
Cải cách hệ thống doanh nghiệp nhà nước là một nhiệm vụ khó
khăn. Các cuộc thảo luận vừa qua tại Quốc hội (3-4/6/2003) về Dự
thảo Luật Doanh nghiệp nhà nước (sửa đổi) một lần nữa cho thấy
đây là vấn đề càng bàn cãi càng thấy rối. Và có vẻ như chính Dự
thảo Luật Doanh nghiệp nhà nước (sửa đổi) lại góp phần không nhỏ
vào việc tạo nên cái mớ bòng bong này.
Mọi chuyện bắt đầu từ việc định nghĩa doanh nghiệp nhà nước là gì.
Định nghĩa sau đây đã được Dự thảo đưa ra: “Doanh nghiệp nhà
nước là doanh nghiệp do Nhà nước sở hữu toàn bộ vốn điều lệ
hoặc giữ cổ phần, vốn chi phối, được tổ chức dưới hình thức công
ty nhà nước độc lập, tổng công ty nhà nước, công ty cổ phần, công
ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên, công ty trách nhiệm hữu hạn
có hai thành viên trở lên”. Đây là một định nghĩa dài lê thê. Khổ nỗi,
dài chưa chắc đã chính xác. Xin được phân tích một ví dụ cụ thể để
làm rõ điều này. Giả sử, bạn chế tạo ra một cái máy đánh bạc (rất
giống với việc thành lập ra một doanh nghiệp). Bạn bỏ tiền xu vào
trong máy và đưa ra cho mọi người đánh bạc để kiếm lời. Trong
trường hợp này, bạn là chủ sở hữu của những cái gì? Cái máy đánh
bạc hay số tiền xu đã bỏ vào trong máy? Tin hay không thì tùy,
nhưng theo lôgíc của định nghĩa trứ danh nói trên, thì bạn chỉ là chủ
sở hữu của số tiền xu bỏ vào trong máy mà thôi. Trong lúc đó, đối
với bạn, làm chủ sở hữu chiếc máy và quyền kinh doanh bằng máy
đánh bạc chắc sẽ quan trọng hơn nhiều so với việc làm chủ sở hữu
những đồng xu kia. Đối với một doanh nghiệp cũng vậy, điều quan
trọng là làm chủ sở hữu doanh nghiệp đó và các quyền năng của nó
