[25]
[26]
Chữ súng ở đây để chỉ các loại súng nhỏ, không dùng cho pháo.
[27]
Theo truyền thuyết sổ do tiên Nam Tào giữ là quyển sổ khai tử của Thiên đình, ghi tên
những người chết hoặc đến số chết ở nhân gian.
[28]
Tiếng Đức trong nguyên văn: "Cái gì thế? Ông ta nói gì thế?”
Tiếng Đức trong nguyên văn: "Thưa các ngài, đại úy Đôbô sẽ là người chỉ huy bùm bùm!
Các ngài đã hiểu chưa”
[30]
Một thứ bánh mì hình tròn, vừa một suất ăn.
[31]
Yurisits Mikolot (1490-1515) làm tướng giữ thành Kơxec – một thành phố nhỏ, năm 1332
với một số quân ít ỏi đã bảo vệ thành, chặn đứng được cả đạo đại quân Thổ do Hoàng đế Xukeimura
ngự giá thân chinh đem đi định tiến đánh Viên.
[32]
[33]
Đây là nói về trận Môhát, xem chú thích từ tập 1.
[34]
Tômôri Pan (1475-1526) hồi trẻ đã gia nhập quân đội và đã từng làm tướng trấn thủ thành
Phôgoret. Từ sau 1520 nhập dòng tu Pherenxơ và làm linh mục ở Eghe rồi làm giám mục xứ
Kolôtsơ. Ông ta chỉ huy đạo quân Hung trong trận thảm bại ở Môhat năm 1526 và chết tại trận.
[35]
Vùng Eghe có loại rượu vang màu đỏ tươi gọi là "Huyết bò Eghe"
[36]
Một loài kèn cổ, tiền thân của loại kèn Klarinet ngày nay
[37]
Hồi đó súng ngắn còn được gọi là súng tay.
[38]
Ở ta người ta nói ngủ say như hổ, nhưng ở châu Âu và các xứ lạnh nói chung, gấu cũng là
một điển hình về ngủ vì hàng năm nó ngủ li bì suốt cả mấy tháng mùa đông.
