Bạn đọc biết đấy, cái thiên hướng của Jean Valjean là tìm đến những nơi
vắng người, những chỗ cô tịch, những chốn lãng quên. Gần các cửa ô Paris
bấy giờ có những vùng đất cằn, nửa tỉnh, nửa quê. Mùa hè lúa xấu, sang thu,
mùa màng thu hoạch xong, ruộng đồng không có vẻ gì được gặt hái mà như
là bị vặt lông. Jean Valjean đặc biệt thích những nơi đó. Mà Cosette cũng
chả lấy thế làm buồn.
Đến đây ông được tĩnh mịch, còn nàng thì được tự do. Nàng thấy mình bé
trở lại, nàng chạy nhảy, gần như đùa nghịch, bỏ mũ ra đặt trên đầu gối cha,
đi hái hoa bó lại thành bó. Nàng nhìn bướm vờn hoa, nhưng không bắt: Ái
tình nảy nở thì đồng thời tính dịu dàng, lòng độ lượng cũng phát sinh. Cô
thiếu nữ đang ấp ủ một lý tưởng lung linh, mỏng manh, đem lòng thương hại
những cánh bướm non. Nàng lấy hoa mào gà tết thành dải quấn lên đầu. Mặt
trời thấm vào, xuyên qua vành hoa, màu đỏ càng rực lên như ánh lửa chói
lòa, làm cho khuôn mặt hồng tươi của nàng ửng đỏ lên như có một vành than
lửa bao quanh. Cái thói quen dạo chơi buổi sáng ấy ngay khi họ đã có những
nỗi buồn bã, hai cha con vẫn giữ như cũ.
Một buổi sáng tháng mười năm 1831, tiết thu trong suốt như khêu gợi, hai
cha con lại ra đi. Mờ mờ sáng đã đến gần cửa ô Maine. Trời chưa rạng đông
chỉ mới tang tảng, giờ phút nghiêm trang và thật thanh thú. Trên nền trời
xanh nhạt và sâu thẳm còn lác đác một vài chòm sao, mặt đất tối om, trên
cao sáng trắng, cỏ run rẩy cựa mình, nơi nơi đều như đang rung động, cái
rung động huyền bí của bình minh. Một con Sơn Ca ở đâu trên cao xa tít như
lẫn lộn vào các vì sao, cất tiếng hót véo von. Lời ca ngợi của chú chim gửi
cho vô cùng ấy, người ta có cảm tưởng là nó làm cho không gian vô tận lắng
dịu đi. Về phía Đông, nhà thờ Val De Grâce in hình lên chân trời đang rạng
màu thép, thành một khối đen mờ. Sao mai rực rỡ hiện lên phía sau chóp nhà
thờ, tựa hồ một linh hồn đang thoát khỏi chốn lâu đài tối tăm. Yên tĩnh và
vắng lặng. Trên đường không một bóng người. Bên này bên kia, ở các ngõ
trũng, thấp thoáng vài bóng thợ thuyền đi làm việc về.
Jean Valjean ngồi trên đống gỗ ở lối đi trước cửa một công trường. Ông
quay mặt ra đường, xây lưng về phía ánh sáng, ông quên mặt trời mọc, ông
đang suy nghĩ trầm ngâm. Trí óc những lúc trầm ngâm như thế hết sức tập
trung, làm cho con mắt cũng bị giam hãm như giữa bốn bức tường. Có
