VI
MARIUS NHƯ NGƯỜI MẤT HỒN
JAVERT NÓI NĂNG CỤT NGỦN
Hãy nói những gì xảy ra trong trí Marius.
Độc giả hãy nhớ lại tâm trạng chàng. Chúng tôi vừa nhắc lại, đối với
chàng cái gì cũng mơ hồ như bóng cả. Sự xét đoán của chàng cũng mù mờ.
Chúng tôi xin nhấn mạnh Marius đang ở dưới bóng những cặp cánh to lớn,
đen ngòm đang mở rộng phủ trên những người sắp chết. Chàng có cảm giác
như đã bước vào trong mộ, hình như chàng đã ở bên kia vách mồ và chàng
chỉ còn nhìn mặt những người sống bằng con mắt của kẻ đã chết.
Thế nào lại có ông Fauchelevent ở đấy? Tại sao ông ta lại ở đấy? Ông ta
đến đấy để làm gì? Marius không hề đặt cho mình những câu hỏi như thế. Vả
lại, thất vọng có cái đặc biệt là nó bao trùm cả chúng ta lẫn người khác nên
chàng lại thấy mọi người cũng đến đây để chết là hợp lý thôi. Có điều nghĩ
đến Cosette chàng thấy đau xé trong lòng.
Ông Fauchelevent cũng chẳng nói gì với chàng, cũng chẳng nhìn chàng,
và khi Marius cất tiếng nói: “Tôi biết ông ấy", hình như ông cũng chẳng
nghe thấy gì.
Về phía Marius, thái độ ông Fauchelevent làm chàng thấy dễ chịu. Nếu có
thể dùng một tiếng như thế này để chỉ loại cảm tưởng kiểu đó thì chúng ta sẽ
nói: Thái độ ấy làm chàng vui lòng. Từ trước, chàng vẫn luôn luôn cảm thấy
mình tuyệt đối không có khả năng mở mồm nói một câu nào với con người
bí hiểm vừa khó hiểu vừa có uy thế ấy. Với lại đã lâu lắm chàng không gặp
ông ta, đó cũng là một lẽ làm cho Marius vốn rụt rè, dè dặt, lại càng thấy khó
khăn thêm.
Năm người được chỉ định theo ngõ Mondétour ra khỏi chiến lũy. Họ hoàn
toàn không khác gì bọn quốc dân quân. Một người trong bọn vừa ra đi vừa
khóc. Trước khi lên đường cả năm ôm hôn các đồng chí còn ở lại.
Năm người được trả lại cho cuộc sống ấy vừa đi xong, Enjolras nhớ đến
tên tù đã khép vào tội chết. Chàng vào gian phòng thấp. Javert bị trói vào cây
