Combeferre đương đỡ một người lính Chính Phủ bị thương lên thì bị đâm ba
nhát lưỡi lê xuyên qua ngực; chàng chỉ kịp nhìn lên trời mà tắt thở. Marius
vẫn chiến đấu. Người chàng mang vô số vết thương nhất là ở đầu, cho nên
mặt mày đầm đìa những máu, trông như có một chiếc khăn đỏ phủ lên. Một
mình Enjolras thân thể nguyên lành. Khi chàng không còn vũ khí thì chàng
chìa tay qua bên phải, bên trái, tức thời một nghĩa quân đặt vào tay chàng
một thứ khí giới nào đó. Chàng đã dùng đến chiếc gươm thứ tư mà bây giờ
nó cũng chỉ còn một đoạn. Dùng bốn chiếc gươm, thế là hơn François Đệ
Nhất
ở Marignan một chiếc.
Homère
nói: “Diomède cắt cổ Axyle, con của Teuthranis quê ở đất
Arisba hạnh phúc; Euryale, con của Mécistée, kết liễu Drésos, và Opheltios
thì giết Ésèpe cùng với Pédasus là kết quả cuộc tình duyên giữa nữ thủy thần
Abarbarée và chàng Boucolion ngay thẳng; Ulysse quật ngã Pidyte quê ở
Percose; Antiloque hạ Ablère; Polypætès hạ Astyale; Polydamas hạ Otos
người xứ Cyllène, và Teucer thì hạ Arétaon. Méganthios chết dưới mũi giáo
của Euripyle. Agamemnon, vua của các dũng tướng, đánh ngã Élatos, sinh ở
thành phố hiểm trở có con sông Satnoïs róc rách”. Trong các thiên hùng ca
Trung Thế Kỷ của ta, tráng sĩ Esplandian sử ngọn hỏa mâu hai mũi dồn đánh
Hầu Tước Swantibore khổng lồ, Hầu Tước nhổ đền, tháp lên ném lại. Tranh
bích họa cổ vẽ hai Công Tước xứ Bretagne và xứ Bourbons mang phù hiệu,
biển tên, xách búa đánh nhau, cả hai đều đeo mặt nạ sắt, giầy sắt, găng sắt,
Công Tước Bretagne ngựa phủ da cáo trắng, Công Tước Bourbons khoác áo
màu thiên thanh. Công Tước Bretagne mang gia huy sư tử giữa hai cánh mũ,
Công Tước Bourbons đội một cái mũ có lưỡi trai rất lớn hình hoa huệ. Tuy
nhiên, muốn lẫm liệt, không cần phải đội mũ Công Tước như Yvon, không
cần phải sử cây hỏa mâu như Esplandian, cũng không cần phải mang một bộ
vũ khí tặng phẩm của vua Euphète từ Éphyre về, như Phylès bố của
Polydamas. Chỉ cần hiến dâng đời mình cho một niềm tin, cho sự trung thực
cũng đủ rực rỡ uy phong. Anh lính trẻ thật thà, hôm qua là nông dân xứ
Beauceron hay xứ Limousin, cắp gươm la cà bên mấy chị em vú vườn
Luxembourg, anh sinh viên trắng trẻo cúi gằm trên sách vở, trên mẫu giải
phẫu, thường cắt râu bằng kéo mổ, hãy đem hai người ấy đến, thổi vào người
họ một luồng ý thức nhiệm vụ, đặt họ đối diện nhau ở ngã tư Boucherat hay
