khiển những con giao long hai mươi đầu ấy, có thế mới làm được hội hè cho
nhân dân, thì thật cũng đáng buồn, nhưng biết làm thế nào? Những chiếc xe
cộ bùn nhơ rác rưởi kết hoa, kết dải ấy quần chúng vừa chửi vừa tha thứ.
Tiếng cười chung ấy như đồng lõa với sự sa đọa chung kia. Những tiếng hội
hè trụy lạc ấy làm tan rã quần chúng, biến họ thành đám đông ô hợp. Quần
chúng sa đọa cũng như bọn bạo chúa, đều ưa thích những thằng hề.
Vua có Roquelaure, dân có Paillasse. Paris là thành phố lớn cuồng vui
mỗi khi nó không là thành phố lớn tuyệt diệu. Hội hè là bộ phận của chính
trị. Phải thú nhận là Paris vui lòng xem diễn trò qua sự ô nhục. Nó chỉ đòi
hỏi ở những ông chủ - khi nó có chủ - một điều thôi là bôi son trát phấn cho
bùn nhơ. Rome cũng có tính cách ấy: Rome ưa Néron, Néron là một anh hề
chợ phiên khổng lồ.
Chúng tôi đã nói tình cờ một đống người kỳ quái ấy gồm cả đàn bà và
đàn ông trá hình lắc lư trên một chiếc xe rộng lớn, dừng lại ở phía trái đại lộ
khi đoàn xe cưới dừng ở bên phải. Chiếc xe trá hình bên kia đường nhìn thấy
chiếc xe cô dâu đối diện ở bên này.
— Kìa một đám cưới. - Một người trá hình kêu lên.
— Đám cưới giả. - Một người khác trả lời. - Chúng ta mới là đám cưới
thật.
Vì quá cách xa, họ không réo gọi đám cưới kia được và cũng sợ bọn cảnh
binh can thiệp, hai người này quay nhìn chỗ khác.
Tất cả cái đám người trên xe trá hình ấy cũng đang gặp lúc khó khăn, họ
đang phải đối đáp với tất cả quần chúng dưới đường đang la ó giễu cợt họ,
đó là cảnh đám đông mơn trớn các xe trá hình, hai người trá hình trên kia
cũng phải nhập với cả bọn để đương đầu với đám dân chúng kia, những tiếng
thô tục hàng tôm hàng cá tung ra tất cả cũng không thừa để đối đáp lại những
tràng văng tục của công chúng. Giữa hai bên có sự thay đổi gớm ghiếc
những lời bóng gió.
Khi đó hai người trá hình khác cùng trong chiếc xe ấy, một đóng vai Tây
Ban Nha với cái mũi khổng lồ, một vẻ người già nua và bộ ria đen cùng với
mụ hàng cá gầy gò, còn là con gái, mang một cái mặt nạ chó sói; hai người
này cũng nhận thấy đám cưới. Khi mọi người trá hình trên xe và quần chúng
ở dưới la ó chửi bới nhau thì hai người này nói chuyện riêng. Câu chuyện
