• Chú Thích •
Louis Aragon: Bạn đã đọc Victor Hugo chưa?
Saint Simon (1760-1825) là một nhà nghiên cứu khoa học, người Pháp,
có lòng yêu tha thiết loài người, căm ghét bọn quý tộc địa chủ và bọn tư sản
đầu cơ. Ông chủ trương cải tạo xã hội tư sản và xây dựng xã hội không có
người bóc lột người, nhưng Saint Simon chưa thấy rõ những mâu thuẫn của
giai cấp trong xã hội tư bản nên chủ trương của ông đi đến thất bại hoàn
toàn. Charles Fourier (1772-1837) là một nhà kinh tế học người Pháp, lên án
kinh doanh vô tổ chức trong kinh tế tư bản. Ông bênh vực thợ thuyền là
“người làm ra tất cả mà chịu sống đời sống khổ cực”. Ông chủ trương một
nền kinh tế có kế hoạch, nhưng thủ tiêu đấu tranh giai cấp, nên cũng chỉ đi
đến thất bại.
Những chú thích trong bản dịch này đều là của người dịch, trừ một vài
chú thích có ghi “của nguyên bản”.
1793: Năm Cách Mạng Pháp trấn áp kẻ thù dữ dội nhất và xử tử cả vua
Louis XVI. Cũng có những vụ trừng trị sai lầm nhất định.
Nguyên văn Palares: Khẩu ngữ Pháp cổ, nghĩa từ nguyên là tặng vật
linh tinh trao cho một vua hoặc tù trưởng Châu Phi, nghĩa rộng là chuyện
dông dài vô bổ. Hình như danh từ này đã nhập tích vào Miền Nam Việt Nam
và trở thành: Ba láp.
Bienvenu: Là tên đệm của ông Myriel nhưng cũng có nghĩa là “người
được mong đợi”
Viện Ngũ Bách: Viện Dân Biểu gồm 500 người thời Cách Mạng Tư
Sản Dân Quyền Pháp, bị Napoléon giải tán năm 1799; Cuộc đảo chính 18
Brumaire của Napoléon 1799 thiết lập thể chế Tổng Tài - Consulat mà y là
Tổng Tài Đệ Nhất, chuẩn bị cho nền Đế Chế I.
Khi ấy triều đình đang có xích mích với Tòa Thánh La Mã
Voltaire: Một nhà văn và nhà triết học nổi tiếng thế kỷ XVIII ở nước
Pháp, có tư tưởng tự do.
Nguyên văn La Tinh: "Nisi Dominus custodierit domum, in vanum
