sáng là đưa người ta tới đổ vỡ, đấu gươm, phá sản, gia đình tan nát, thân thể
điêu linh. Gây họa như thế chỉ để khoái bụng là đã khám phá ra được mọi
việc. Hại người ta vì tật thóc mách chẳng vì lợi ích gì! Thật đáng buồn.
Có những kẻ chỉ vì ngứa miệng ba hoa mà hóa ra độc ác. Họ tán gẫu
trong phòng khách, họ thóc mách ở hành lang. Chuyện của họ giống như
những lò sưởi xấu, phải bỏ vào rất nhiều củi. Củi ở đây là người khác, người
chung quanh. Thế là bọn ấy có Fantine. Đã vậy, Fantine lại bị chúng ghen
ghét vì chị có mớ tóc vàng, hàm răng trắng.
Họ nhận ra rằng, ở xưởng, đang làm với các chị em Fantine thường quay
mặt đi gạt thầm một giọt nước mắt. Những lúc ấy chị nhớ đến con và biết
đâu lại không nhớ cả đến tình xưa người cũ. Thì ra cắt đứt với dĩ vãng đen
tối là một việc vô cùng khó khăn và đau đớn.
Họ nhận thấy rằng chị gửi thư ít nhất mỗi tháng hai lần, gửi mãi cho một
người và thư có dán tem. Họ lần mò tìm biết được địa chỉ: “Ông Thénardier,
chủ quán ở Montfermeil”. Họ đưa người viết mướn đến quán rượu gợi
chuyện, lão già viết mướn ấy cứ “tửu nhập là ngôn xuất”. Do đấy họ biết
Fantine có con. “Cũng lại phường mèo mả gà đồng thôi”. Họ bảo với nhau
thế.
Có một con mụ lắm chuyện thân hành đi đến tận Montfermeil, thăm hỏi
vợ chồng Thénardier, rồi trở về khoe: “Tôi mất ba mươi lăm quan, nhưng từ
nay thì yên trí. Tôi đã trông thấy đứa bé!” Con mụ ấy là một con yêu quái.
Tên nó là mụ Victurnien. Nó là người canh cổng đức hạnh cho mọi người.
Tuổi đã năm mươi sáu vừa già vừa xấu. Giọng nói the thé, tính tình đồng
bóng. Điều lạ là mụ cũng có thời son trẻ. Hồi ấy, ngay Năm 93, mụ lấy một
thầy tu bỏ tu đi theo Cách Mạng. Người mụ khô, cứng, gai góc, sắc nhọn,
gần như độc ác, mặc dù mụ rất thương nhớ ông chồng thầy tu đã để mụ góa
bụa và đã nghe lời ông mà tu tỉnh sửa chữa đi rất nhiều. Có thể nói mụ như
cây gai tua tủa mà chiếc áo cứng của ông thầy tu đã chà xát qua lại làm gãy
bớt đi nhiều. Đến thời Quân Chủ Phục Hưng, mụ dốc tâm đóng vai một mụ
già ngoan đạo, quyết chí đến mức các cha cố cũng phải bỏ qua cho mụ.
Chính mụ Victurnien này đã đi Montfermeil về và nói: “Tôi đã trông thấy
đứa bé!”
Công việc rõ là thóc mách ấy cũng phải mất nhiều thì giờ. Fantine vào
