XI
CHÚA GIẢI THOÁT CHÚNG TA
(Nguyên văn La Tinh: Christus nos liberavit)
Chuyện của Fantine là chuyện gì vậy? Chuyện xã hội mua một người nô
lệ. Mua của ai? Của cùng khổ. Của đói khát, của rét mướt, của cô đơn, của
hắt hủi, của trơ trụi. Cảnh mua bán quá thương tâm: Một mẩu bánh đánh đổi
một linh hồn. Cùng khổ đem bán, xã hội nhận mua. Luật Chúa thiêng liêng
điều khiển văn minh thế giới, nhưng luật Chúa chưa đi sâu vào văn minh.
Người bảo việc mãi nô không còn ở Châu Âu. Nói thế là lầm. Nó vẫn tồn tại,
nhưng nó chỉ làm khổ người phụ nữ. Đó là chế độ mãi dâm. Nó đè nặng lên
người phụ nữ tức là đè nặng lên duyên dáng, yếu hèn, sắc đẹp, tình mẹ. Đó
là một điều nhục nhã lớn cho bọn đàn ông.
Đến bước đường bi đát ấy, Fantine chẳng còn gì là cô Fantine ngày xưa
nữa. Trở thành bùn dơ, nàng cũng hóa ra đá lạnh. Ai chạm phải nàng cũng
cảm thấy buốt tay. Nàng là kẻ qua đường, chịu đựng anh và không biết anh
là ai. Nàng ô uế, nhưng mà nghiêm nghị. Nàng đã đoạn tuyệt với cuộc đời,
với xã hội. Cái gì có thể xảy đến cũng đã xảy đến với nàng rồi. Nàng đã nhận
tất chịu tất, thử thách tất, đau khổ tất, mất tất, khóc thương tất. Bây giờ thì
nàng cam chịu với dáng lạnh lùng, cũng như cái chết có dáng một giấc ngủ.
Nàng không lẩn tránh cái gì nữa cả. Nàng không kiêng sợ cái gì nữa cả. Mưa
rào cứ tuôn xuống người nàng đi, biển cả cứ giội lên người nàng. Sá gì!
Nàng đã là một tấm giẻ đẫm nước. Ấy là nàng tưởng thế. Nhưng thật là sai
lầm khi tưởng tượng rằng mình dốc cạn hết đắng cay của vận mệnh và đạt
tới được chỗ tận cũng của bất kỳ một cảnh huống nào.
Hỡi ơi! Những vận mệnh bị xô dồn như thế là thế nào nhỉ? Họ bị đẩy đi
đâu? Vì sao lại thế? Ai biết điều ấy tức là rõ cái tối tăm huyền bí. Chỉ có một
kẻ biết. Đó là Chúa.
