XIII
ĐỔ VỠ
Đằng sau đội cận vệ tình trạng tan vỡ thật thê thảm. Cả đội quân xiêu ngã
đột ngột cũng một lúc ở khắp nơi, ở Hougomont, ở Haie Sainte, ở Papelotte,
ở Plancenoit. Tiếng thét nổi lên: “Bị phản rồi! Bị phản rồi!” Tiếp theo là
tiếng kêu: “Chạy! Chạy!” Một đạo quân bỏ chạy thì chẳng khác gì băng tan.
Tất cả đều chông chênh, rạn nứt, lềnh bềnh, răng rắc, rồi lăn lóc, đổ vỡ, xô
vào nhau, chồm lên nhau. Tan rã chưa từng thấy. Ney mượn một con ngựa,
phóc lên, không mũ, không áo, tay không, đứng chặn ngang giữa đường đi
Bruxelles, ngăn lại không cho chạy cả quân Pháp lẫn quân Anh. Ông hết gọi
lại mắng, cố giữ sức quân đội lại, cố sức ngăn cản không cho nó tan rã.
Nhưng sức ông không xuể. Quân lính chạy xa ông, vừa chạy vừa kêu:
“Thống Chế Ney muôn năm!” Hai trung đoàn của Durutte chạy tới chạy lui,
hoảng hốt, như bị hất đi hất lại giữa làn gươm của kỵ binh Phổ và họng súng
của các sư đoàn Kempt, Best, Pack và Rylandt. Tan vỡ là cuộc ẩu đả tồi tệ
nhất! Cùng một bên nhưng cứ giết nhau để thoát, tiểu đoàn kỵ binh, tiểu
đoàn bộ binh xô lẫn vào nhau rồi cùng tan ra từng mảng, như bọt bèo. Đầu
này Lobau, đầu kia Reille, hai cánh đều bị cuốn vào dòng thác lũ. Napoléon
một mình, với chỗ cận vệ còn lại, cố sức làm những bức tường ngăn, nhưng
ông chỉ đem cả tiểu đoàn trực chiến của ông thử cố gắng một lần cuối cùng,
chứ chẳng được gì. Quiot lùi trước Vivian, Kellermann trước Vandeleur,
Lobau trước Bülow. Morand trước Pirch, Daumont và Subervic trước Hoàng
Thân Guillaume. Guyot dẫn đầu các tiểu đoàn kỵ binh cận vệ của Napoléon
tiến lên xung phong, đã ngã xuống dưới chân ngựa quân Anh. Napoléon phi
ngựa đuổi theo binh lính bỏ chạy, kêu gọi, thúc giục, đe dọa, van lơn. Cũng
những con người ấy, sáng nay thét to: “Hoàng Đế vạn tuế”, nhưng bây giờ
thì há hốc mồm không đáp lời nào và nhìn cũng khó nhận ra họ nữa. Trong
lúc đó thì kỵ binh Phổ mới tới, sung sức, xô tới, bay vào vùn vụt, chém, chặt,
bửa, giết, diệt. Các cỗ pháo ngựa kéo lồng lên bỏ chạy; lính tiếp đạn bỏ các
xe đạn lại, tháo ngựa cưỡi trốn; nhiều xe tải thương đổ nhào, bốn bánh chổng
ngược, ngáng cả lối đi, tạo cơ hội cho quân địch ùa đến tàn sát. Người ta
