Đây là những điều người ta cho là đã nhận thấy: Ít lâu nay, Boulatruelle
nghỉ việc hàng ngày rất sớm và vác cuốc đi vào rừng. Người ta gặp lão vào
đêm ở những quãng rừng thưa vắng nhất hoặc rậm rạp nhất, dáng bận tìm
kiếm một cái gì, một đôi khi đang đào lỗ. Gặp hắn, lúc đầu các bà tưởng là
Belzébuth, sau khi nhận ra là Boulatruelle thì cũng chả yên tâm hơn chút
nào. Những cuộc gặp gỡ ấy có vẻ làm cho hắn ta rất khó chịu. Rõ ràng là lão
muốn trốn con mắt thiên hạ và trong hành động của lão có cái gì bí ẩn đây.
Dân làng kháo nhau: “Rõ ràng là quỷ đã hiện. Boulatruelle đã trông thấy
quỷ cho nên hắn sục sạo. Hiển nhiên là hắn mà ôm được cái kho của Chúa
Quỷ thì, coi như mệnh hắn đi đứt”. Bọn hoài nghi nói thêm: “Chẳng biết ai
lừa ai, Boulatruelle lừa quỷ hay quỷ lừa Boulatruelle?” Các bà già thì luôn
tay làm dấu thánh giá. Nhưng rồi Boulatruelle cũng thôi không vào ra sục
sạo trong rừng nữa và lại làm việc đều đặn. Người ta cũng không bàn tán về
việc ấy nữa. Tuy nhiên cũng còn có mấy kẻ tò mò. Họ nghĩ rằng trong
chuyện này có lẽ không có những kho của dị thường nói trong truyền thuyết,
mà hẳn là một món bở gì thiết thực hơn và đáng giá hơn những giấy bạc của
quỷ sứ. Chắc là lão phu chữa đường đã khám phá được một phần điều bí mật
đó. Ông hương sư và anh chủ quán Thénardier là những người “băn khoăn”
nhất, Thénardier thân với tất cả mọi người, kể cả Boulatruelle. Hắn nói:
— Boulatruelle đã làm khổ sai trên tàu biển ư? Ối dào! Biết ai đã ở đó,
biết ai sẽ đến đó!
Một buổi tối, ông hương sư nói rằng giá ngày trước thì tòa án đã điều tra
xem Boulatruelle đi vào làm gì trong rừng ấy và chắc là hắn ta phải khai ra.
Nếu cần thì người ta tra khảo và hẳn là Boulatruelle không chịu nổi ngón
đòn tàu lặn.
— Thôi thì ta dùng đòn rượu đi - Thénardier nói.
Thế là họ cố chạy vạy để mời rượu lão phu lục lộ già. Boulatruelle uống
rất nhiều mà nói rất ít. Với một nghệ thuật đáng khâm phục, lão điều hòa sự
đói khát của một đứa phàm phu với tính kín đáo của một quan tòa, theo một
tỉ lệ khoa học. Tuy nhiên, nhờ tấn công ráo riết và đối chiếu, vắt nắn những
lời lẽ mập mờ lão buột miệng nói ra, Thénardier và ông giáo cũng đoán được
những điều sau đây:
Một hôm, sáng tinh mơ, Boulatruelle đi làm như thường lệ, chợt thấy ở
