Trong những chiến dịch do Hoàng Thân tổng tư lệnh chỉ huy có một hạm
đội tuần hành trong Địa Trung Hải. Chúng ta đã nói chiến hạm Orion ở trong
hạm đội ấy và nó chạy vào cảng Toulon là do bão biển làm hư hỏng. Chiến
hạm mà vào đỗ ở cảng thì quần chúng kéo đến xem và mải miết với nó. Bởi
vì nó lớn mà quần chúng thì thích cái lớn.
Một đại chiến hạm là sự phối hợp kỳ diệu của thiên tài con người với sức
mạnh hùng hậu của thiên nhiên. Một đại chiến hạm là sự hợp nhất của cái gì
nặng nhất với cái gì nhẹ nhất bởi vì nó có quan hệ song song với ba hình thái
của vật chất: Thể rắn, thể lỏng và thể hơi, và đồng thời phải đối phó với ba
hình thái ấy. Nó có mười một bộ vuốt sắt để bám đá dưới đáy biển và còn có
nhiều cánh, nhiều râu hơn loại bọ để hứng gió trên tầng mây. Hơi thở của nó
thoát ra từ một trăm hai mươi họng đại bác, như từ những cái kèn khổng lồ
và dõng dạc trả lời cho sấm sét. Đại dương muốn cho nó lạc nẻo trên mặt
nước với ngàn vạn đợt sóng giống nhau kinh khủng, nhưng nó có một linh
hồn, đó là cái la bàn để hướng dẫn và luôn chỉ hướng Bắc cho nó. Trong
những đêm tối, đèn hiệu của nó thay thế sao trời. Như thế là chống với gió,
tàu có dây và vải; chống với nước thì có gỗ; với đá thì có sắt, đồng và chì;
chống với bóng tối, có ánh đèn; chống với mênh mông, có một cái kim.
Ai muốn có một ý niệm về những kích thước khổng lồ làm nên một đại
chiến hạm thì hãy vào trong một thân tàu sáu hầm được che đậy ở cảng Brest
hoặc cảng Toulon. Chiến hạm được đóng ở đấy có thể nói là đang đặt trong
một cái chuông. Chiếc đòn khổng lồ này là một trục buồm: Cái trụ gỗ to
tướng nằm dưới đất dài như vô tận ấy là cái cột buồm cái. Nếu tính từ gốc ở
đáy tàu lên tận đỉnh chót vót trên mây, thì cột buồm cao ngót một trăm hai
mươi mét, đường kính ở gốc là một mét. Cột buồm cái Anh ngất ngưởng bảy
mươi mét trên mặt nước. Hải quân của ông cha là dùng dây cáp, hải quân
ngày nay dùng xích sắt. Riêng đống xích của một hạm trang bị một trăm đại
bác đã cao một mét tư, rộng bảy mét, sâu hai mét rưỡi. Cần bao nhiêu gỗ để
đóng chiếc tàu ấy? Ba nghìn mét khối. Cả một khu rừng nổi.
Nên chú ý đây là mới nói đến chiếc tàu chiến bốn mươi năm về trước, tức
là chiếc tàu buồm. Lúc bấy giờ hơi nước còn đang ở bước đầu. Từ ấy đến
nay hơi nước đã đưa thêm vào chiếc tàu chiến tuyệt vời nhiều điều kỳ diệu
mới. Chẳng hạn, hiện nay chiếc tàu chân vịt hỗn hợp là một cỗ máy lạ lùng
