VI
GIỮA BỐN TẤM VÁN
Ai nằm trong quan tài, ta đã biết: Jean Valjean. Jean Valjean xoay xở để
cố sống trong quan tài; ông thở tạm được.
Thật là lạ lùng, khi lòng người ta đã yên tĩnh thì mọi việc khác đều trôi
chảy dễ dàng. Tất cả những mưu chước mà Jean Valjean nghĩ ra, đến nay
đều thực hiện xuôi thuận cả; từ hôm qua, mọi việc đều không vấp váp. Cũng
như Fauchelevent, ông trông ở lão Mestienne. Ông không nghi ngại gì về sự
kết thúc cả. Hoàn cảnh thì vô cũng gay go mà tâm hồn ông lại vô cũng yên
tĩnh.
Bốn tấm ván tỏa ra một thứ yên lành khủng khiếp. Jean Valjean nằm yên
lặng, tưởng như phảng phất một giấc yên nghỉ cuối cùng đang thấm dần vào
người. Nằm dưới đáy quan tài, ông đã theo dõi được tất cả những diễn biến
của tấn kịch kinh khủng mà ông đóng cùng với cái chết.
Sau khi Fauchelevent đóng tấm ván thiên, Jean Valjean cảm thấy người ta
nhấc bổng mình lên, rồi lăn đi. Lúc ít xóc hơn, tức là xe đã bỏ con đường đá
mà đi vào con đường đất, nghĩa là từ những phố nhỏ, rẽ ra đại lộ. Lúc nghe
tiếng ù ù, ông đoán là người ta qua cầu Austerlitz. Lần nghỉ đầu tiên là đã
đến nghĩa trang; lần nghỉ thứ hai, ông tự bảo: Huyệt đây rồi.
Bỗng ông nghe có bàn tay giữ lấy quan tài, rồi một tiếng cọ soàn soạt vào
ván; ông biết người ta buộc dây thừng quanh quan tài để dòng xuống hố.
Thế rồi ông choáng váng cả người. Có lẽ bọn phu đòn và người đào huyệt
đang thòng dây hạ huyệt, đầu đưa xuống trước. Lúc đã thấy mình nằm thẳng
lại và nằm yên chỗ, ông mới lại tỉnh táo như trước. Đến đáy huyệt rồi. Ông
cảm thấy lạnh lạnh.
Một giọng nói trịnh trọng và lạnh toát ở trên. Ông nghe đọc thong thả, rõ
mồn một những tiếng La Tinh mà không hiểu nghĩa:
— «Qui dormiunt in terrae pulvere, evigilabunt; alii in vitam aeternam,
et alii in opprobrium, ut videant semper» (Để luôn thấy rằng những ai ngủ
trong bụi đất sẽ thức dậy, có người được hưởng sự sống vĩnh cửu và có kẻ bị
sỉ nhục hổ thẹn).
