Merlin, Người làm cho hình học của người này và pháp lý của kẻ khác có
một linh hồn. Người là pháp lý với các luật gia, là tinh đẩu với các nhà thiên
văn học, như Cromwell, khi có hai cây nến sáng thì thổi bớt một cây, Người
cần kiệm mặc cả một cái núm màn cửa. Người thấy cả, biết cả, nhưng vẫn có
một nụ cười hồn nhiên, chất phác bên nôi đứa con nhỏ. Đùng một cái, cả
Châu Âu hãi hùng lắng tai nghe từng đạo quân rầm rộ xông lên, từng bãi đại
bác chuyển động, những chiếc cầu phao mọc dài ra trên các mặt sông, những
đoàn kỵ binh như mây cuộn phi trong giông bão, tiếng hò la, tiếng kèn trống
vang dội các ngai vàng rung chuyển, bờ cõi các quốc gia di động trên bản
đồ, người ta nghe tiếng một lưỡi gươm thần rút ra khỏi vỏ, người ta thấy
Hoàng Đế đứng hiên ngang giữa chân trời, bàn tay sáng rực, đôi mắt chói
lòa, trong sấm chớp. Người giương hai cánh rộng là Đại Quân và Đội Cận
Vệ bách chiến và lúc ấy Người là vị Thần Chiến Tranh.
Tất cả mọi người im lặng, Enjolras cúi mặt. Nín lặng thì bao giờ cũng có
vẻ như là đồng tình hoặc là bị dồn vào chân tường. Marius hầu như không
kịp thở, nói tiếp hăng hái hơn:
— Các bạn ơi! Chúng ta phải công bằng. Là đế quốc của một vị đế vương
như thế, thật là một số phận vinh quang cho một dân tộc, nhất là dân tộc ấy
lại là dân tộc Pháp, dân tộc đã đem thiên tư của mình thêm vào thiên tư của
con người ấy! Xuất hiện là trị vì, tiến lên là chiến thắng, mỗi trạm hành quân
là một thủ đô, đem lính pháo thủ của mình đặt lên các ngai vàng, ra sắc dụ
chấm dứt những triều đại, thay đổi bộ mặt của Châu Âu theo bước chân xung
kích, khi cảnh cáo thì tưởng như tay nắm chuôi gươm của Chúa Trời, trong
một người mà là cả Annibal, César và Charlemagne, là thần dân của một vĩ
nhân mỗi buổi bình minh đem lại một tin chiến thắng vang dội, lấy tiếng
súng thần công điện Invalides làm chuông báo thức, ném vào trong ánh sáng
chói lòa những tên muôn đời rực rỡ: Marengo, Arcole, Austerlitz, Iéna,
Wagram, luôn luôn tung những chùm sao chiến thắng trên vòm trời nghìn
thuở, làm cho đế quốc Pháp huy hoàng như đế quốc La Mã, là một đại cường
quốc với một đại hùng quân, tung những đội binh hùng dũng đi khắp trái đất
như những con chim phượng hoàng từ đỉnh núi tung bay khắp nơi, chiến
thắng, làm bá chủ, chớp nhoáng đánh gục thiên hạ, làm một dân tộc vàng son
rực rỡ vì vinh quang, đi xuyên lịch sử với tiếng kèn vang rộn của một đội
