I
MARIUS TÚNG QUẪN
Cuộc đời hóa nên khắc nghiệt đối với Marius. Gặm quần áo và cái đồng
hồ chưa thấm vào đâu, Marius còn phải nuốt bao nhiêu những thức cay đắng
của đời anh. Thật là ghê rợn: Ngày không có cái ăn, đêm không nhắm mắt,
tối không đèn, lò không lửa, hàng tuần không có việc làm, tương lai không
hy vọng, áo rách khuỷu, cái mũ nát làm bọn con gái chê cười; buổi chiều về
nhà thì cửa đóng vì thiếu tiền nhà, người gác cổng láo xược, anh chủ quán vô
lễ, láng giềng khinh rẻ, mọi thứ nhục nhã, phẩm giá tiêu ma, bất cứ việc gì
cũng phải nhận làm, chán ngán, chua cay, ê chề. Marius hiểu ngậm đắng
nuốt cay là thế nào, mà ngoài những cái cay đắng ấy thì nhiều khi cũng
chẳng có cơm cháo gì mà nuốt nữa. Giữa cái tuổi mà người thanh niên cần tự
trọng, vì cần được yêu, Marius thấy mình bị chế giễu vì rách rưới, thấy mình
bị khinh rẻ vì nghèo túng. Giữa tuổi thanh niên đầy kiêu hãnh nhiều khi anh
cúi mặt nhìn đôi giầy thủng và anh phải chịu những hổ thẹn, bất công, những
tủi nhục thấm thía của nghèo khổ. Thật là những thử thách tốt và đáng sợ
qua đó người hèn yếu trở thành xấu xa, nhưng người cương nghị trở nên cao
cả. Số mệnh ném con người vào cái lò đun ấy mỗi khi muốn có một thằng
đểu cáng hay muốn tạo nên một bậc vĩ nhân.
Trong những cuộc vật lộn nhỏ bé thường nảy ra những hành động lớn lao.
Có những thứ dũng cảm bền bỉ và âm thầm bảo vệ từng tấc đất trong bóng
tối chống với sự đe dọa khắc nghiệt của túng thiếu và tai họa. Thắng lợi cao
cả và huyền bí, không ai hay, không tên tuổi, không kèn trống. Cuộc sống,
đau khổ, cô đơn, lạc lõng, nghèo đói là những chiến trường sản sinh ra anh
hùng, những anh hùng vô danh có khi vĩ đại hơn những anh hùng lừng lẫy.
Những con người cương nghị và cao quý đã được đào tạo như vậy. Cảnh bần
cùng thường như mẹ ghẻ, nhưng đôi khi cũng là mẹ thật. Tâm trí con người
trở nên dũng mãnh trong túng thiếu, cảnh bi đát làm người ta kiêu hãnh, đau
khổ như dòng sữa mạnh nuôi dưỡng những tâm hồn lớn lao.
Trong cuộc đời của Marius, có một lúc anh phải tự quét lấy cửa phòng,
phải mua một xu pho mát Bories của cô hàng hoa quả, đợi sẩm tối lẩn vào
