V
NGHÈO, LÁNG GIỀNG GẦN CỦA KHỔ
Marius có nhiều cảm tình đối với ông già chất phác ấy. Ông lão mỗi ngày
một thêm nghèo túng và ông bắt đầu lấy làm lạ, ngày càng lấy làm lạ, tuy
vậy cũng chưa buồn phiền. Marius thỉnh thoảng gặp Courfeyrac và tìm đến
Mabeuf. Tuy vậy mỗi tháng cũng đôi lần. Marius thích đi dạo chơi lâu một
mình ở những đại lộ phía ngoài trung tâm thành phố hay ở quảng trường
Champ De Mars, hay ở những đường vắng người vườn Luxembourg. Có khi
cả buổi anh đứng ngắm một cái vườn rau, những luống xà lách, đàn gà bới
đống phân hay nhìn một con ngựa kéo xe nước. Người qua đường ai cũng
phải để ý đến anh, có người thấy anh khả nghi, có dáng đen tối. Chỉ là một
chàng thanh niên nghèo đứng vơ vẩn đó thôi.
Một hôm dạo chơi như vậy anh tìm thấy căn nhà Gorbeau. Cái nhà hẻo
lánh và rẻ tiền ấy hợp với anh, anh đến đấy ở. Những người cùng nhà chỉ
biết anh là ông Marius. Một vài vị tướng chỉ huy của cha anh, một vài bạn cũ
của cha anh khi biết anh thì mời anh đến chơi. Marius nhận lời ngay, anh
không bỏ lỡ một dịp nào để nhắc đến cha anh; thỉnh thoảng anh đến thăm Bá
Tước Pajol, tướng Bellavesne, tướng Fririon, điện Invalides, cũng ca nhạc và
khiêu vũ với họ. Những buổi tối ấy, Marius mặc áo mới; nhưng anh chỉ đến
các buổi dạ hội, các buổi vũ ấy những ngày giá buốt vì không có tiền đi xe
và chỉ muốn đến với đôi giầy bóng như gương. Anh thường nói, giọng không
có gì chua chát: “Con người ta như vậy, trong một phòng khách, khắp cả
người anh có thể vấy bùn, nhưng đôi giầy thì chớ. Ở đây, muốn được tiếp
đón niềm nở, chỉ cần có một điều đừng để ai chê: Lương tâm ư? Không, đôi
giầy."
Khi người ta mơ mộng thì quên cả mọi thứ say mê, trừ có chuyện lòng
thôi. Những cơn sốt chính trị của Marius đã tan biến trong mơ màng. Những
ngày Cách Mạng 1830 đã làm cho anh thỏa mãn, anh dịu đi và cũng giúp
vào đó một phần. Anh vẫn giữ nguyên xu hướng của anh nhưng nó êm dịu
đi. Nói cho đúng thì anh cũng chẳng còn xu hướng gì rõ rệt, chỉ là một thứ
cảm tình thôi. Anh chẳng ở đảng phái nào, đảng phái của anh là đảng nhân
