VI
“CON NGƯỜI THÚ" TRONG HANG
Ở thành thị cũng như ở trong rừng, bao giờ cũng có những cái hang dùng
làm nơi ẩn nấp cho những cái gì hung ác và ghê gớm nhất. Có điều ở thành
thị, cái gì có hung dữ, nhuốc nhơ, nhỏ bé tức là xấu, mới cần trốn ẩn; còn ở
trong rừng thì cái hung dữ, hoang dã và to lớn, tức là cái đẹp, lại đi trốn ẩn.
Cũng là hang, nhưng hang thú còn hơn hang người. Hang ổ của loài thú dữ
có giá trị hơn nhà ổ chuột. Cái mà Marius nhìn thấy là một cái nhà ổ chuột.
Marius túng thật, buồng chàng ở nghèo thật; nhưng trong cảnh nghèo
túng, chàng vẫn giữ được vẻ sang trọng, căn buồng vẫn sạch sẽ. Còn cái
buồng chàng đang nhìn thì đê tiện, bẩn thỉu, hôi hám, tối tăm, nhớp nhúa
quá. Đồ đạc chỉ có cái ghế rơm, một cái bàn gãy chân, vài mảnh bình vỡ, ở
hai góc, hai cái giường rách nát không tả xiết. Ánh sáng thì chỉ lọt qua có
một cái cửa sổ gồm bốn tấm kính và giăng đầy mạng nhện. Vừa đủ ánh sáng
lờ mờ để cái mặt người nom thành mặt ma. Tường như bị hủi, đầy những nốt
rỗ, vết sẹo, kinh khủng. Tường nhâm nhấp một thứ nước như nhử mắt. Trên
tường có những hình vẽ thô tục bôi nguệch ngoạc bằng than.
Buồng Marius còn có sàn gạch vỡ nát; sàn buồng bên thì chẳng lát gạch,
cũng chẳng lát ván. Cứ giẫm bừa trên vôi gạch lổn ngổn đen mà đi. Bụi đóng
bánh trên nền đất lởm chởm chưa biết đến cái chổi là gì. Giày dép cùng giẻ
rách lù lù từng đống ghê tởm. Dù sao thì cũng có một cái lò sưởi, nên mỗi
năm phải trả bốn mươi francs. Thôi thì đủ mọi thứ trong lò sưởi, nào bếp,
nào nồi, mảnh ván, giẻ mắc trên đinh, một cái lồng chim, tro than, cả một
ngọn lửa nữa. Hai que củi buồn bã nhả khói.
Trông gian buồng thêm sợ vì buồng rất rộng. Lại lủng củng những chỗ lồi
ra, những góc tường ăn lấn vào, những lỗ sâu thăm thẳm, mái nhà khấp
khểnh, nhô ra, thụt vào. Vì thế buồng đầy những góc sâu hoắm, tưởng như
những con nhện to bằng nắm tay đang nằm gọn bên trong, cả những con mọt
to bằng bàn chân nữa và biết đâu chẳng có những con người ma quái nào.
Một cái giường kê gần cửa, cái thứ hai kê sát cửa sổ, đầu giường kề lò sưởi,
ngay trước mặt Marius. Trong một góc, bên cạnh cái khe Marius nhòm sang,
