cuộc họp mặt quốc tế nhằm giải quyết vấn đề bồi thường
chiến phí. Các chính phủ ở cả Pháp và Đức liên tục sụp đổ - chỉ trong
bốn năm, bộ máy chính phủ Pháp đã thay đổi đến năm lần, với
Đức con số này là sáu – nhân vật duy nhất không thay đổi trong các
cuộc họp nói trên là thủ tướng Anh Lloyd George. Như để cố gắng
bù đắp những sai lầm của mình tại Paris, ông dồn hết tâm sức
vào quá trình này. Theo một tính toán, ông đã tham gia tổng cộng ba
mươi ba hội nghị quốc tế khác nhau trong khoảng thời gian này.
Rất nhiều cuộc họp trong số đó được tổ chức tại những khu nghỉ
dưỡng kiêm sòng bạc của châu Âu - ở San Remo vào tháng Tư năm
1920, ở Boulogne vào tháng Sáu, ở Wiesbaden vào tháng Mười năm
1921, ở Cannes vào tháng Một năm 1922, và “cuộc náo nhiệt” cuối
cùng tại Genoa vào tháng Tư năm 1922 – đến nỗi thủ tướng Pháp
Raymond Poincaré đã khinh bỉ mà gọi đó là “la politique des
casinos,” chính trị sòng bạc.
Dẫu rằng tổ chức ở những nơi sang trọng là vậy, song những cuộc
họp này thực chất là những sự kiện đau đầu hết sức, nguyên nhân
lớn nhất cũng chỉ vì người Pháp chẳng định hình nổi họ thật sự
muốn gì. Như Poincaré đã nói vào tháng Sáu năm 1922, “Về phần
mình, tôi lo ngại rằng nếu nước Đức chịu trả tiền; chúng tôi sẽ
phải sơ tán khỏi khu vực sông Rhine. Theo các ngài thì đâu là cách
tốt hơn, lấy tiền hay chiếm lĩnh một vùng lãnh thổ mới? Riêng
tôi lại ưa giải pháp chiếm đóng hơn là nhận tiền bồi thường chiến
phí.” Hay như Lloyd George đã tóm lược lại một cách súc tích hơn, là
“nước Pháp không thể quyết định nổi mình sẽ xẻ thịt con bò Đức ra
để làm bít tết hay vắt sữa nó.”
Tất cả những mối hận thù xa xưa giữa dân Anh và dân Pháp, bị
chôn vùi suốt một thập kỷ qua dưới thỏa thuận đồng lòng chống
lại nước Đức, giờ đây lại trỗi dậy. Những hình mẫu người Pháp xưa cũ
– những kẻ “tự phụ, thích sinh sự, hay sách nhiễu và nhạy cảm thái
